หนึ่งบวกหนึ่งไม่เท่ากับสอง

ห นึ่ ง บ ว ก ห นึ่ ง ไ ม่ เ ท่ า กั บ ส อ ง

ส วั ส ดี ค รั บ คุ ณ ป ร ะ ภ า ส
พอดีผมได้อ่านบทความของคุณในมติชนวันอาทิตย์ที่ผ่านมา ที่มีตอนหนึ่งซึ่งบอกว่าอยากถามมนุษย์ต่างดาวว่า ๑+๑ ได้เท่าไหร่? ผมไม่เห็นด้วยที่จะสรุปว่า ๑+๑ แล้วไม่ได้เท่ากับ ๒ นั้น จะหมายความว่าตรรกะของมนุษย์ต่างดาวที่ตอบนั้นจะไม่เหมือนกับเราชาวโลก เพราะเมื่อพิจารณาดูให้เป็นจริงแล้วเราที่เป็นมนุษย์โลกด้วยกันเองก็ยังมี ความแตกต่างกันในเรื่องนี้เลยครับ ผมเองอยู่ในวงการแพทย์ ซึ่งก็ขอยกตัวอย่างการใช้ยาปฏิชีวนะ (antibiotics) ซึ่งการใช้ยาร่วมกัน ๒ ตัว (อีกนัยหนึ่งคือ ๑+๑) บางครั้งก็ได้ประสิทธิภาพที่ดีมาก (๑+๑ ได้มากกว่า ๒) บางครั้งกลับได้ประสิทธิภาพเท่าเดิม (๑+๑ เท่ากับสอง) แต่บางครั้งประสิทธิ ภาพของยาที่ให้กลับแย่ลง (๑+๑ ได้น้อยกว่าสอง) ความจริงอย่างหนึ่งที่เราควรระมัดระวังก็คือ การไม่รีบด่วนสรุปอะไรง่าย ๆ เพราะแทบจะพูดได้ว่าไม่มีอะไรเลยที่ ๑๐๐ เปอร์ เซ็นต์เต็ม คุณประภาสคิดอย่างไรบ้างครับ?

zx น พ พ ร

ตอนที่ผมแต่งเพลง "หนึ่งต่อหนึ่ง" โดยมี คุณเกียรติศักดิ์ เวทีวุฒาจารย์ กับ คุณฉัตรชัย ดุริยประณีต เป็นผู้ร้องและบรรเลงเผยแพร่ออกไปนั้น ผมเคยได้ยินว่ามีผู้วิจารณ์ถึงเนื้อเพลงในความหมายเช่นเดียวกับที่คุณนพพร กำลังพูดถึง
ผมขออนุญาตนำบางส่วนของเนื้อเพลง "หนึ่ง ต่อหนึ่ง" มาลงไว้หน่อย เผื่อว่าวงสนทนาของเราบางคนไม่เคยได้ยินเพลงนี้ "สร้างอะไรขึ้นมาชิ้นหนึ่ง ก็ถูกทำลายลงไปชิ้นหนึ่ง ทำโต๊ะประชุมตัวใหญ่ มีต้นไม้เพิ่มหนึ่งตอ รองเท้าหนังช้างหุ้มข้อ พ่อพลายหนึ่งตัวต้องตายหายไป ต้องการไฟฟ้ามาเปิดไฟ สร้างเขื่อนทันใดให้อันหนึ่ง แล้วเราก็เสียไปป่าหนึ่ง หนึ่งหนึ่งเท่ากันใช่ไหม" ผู้วิจารณ์กล่าวว่า การสร้างอะไรขึ้นมาหนึ่งอย่างนั้น มันไม่ได้ทำลายของอย่างอื่นไปเพียงหนึ่งอย่าง เท่านั้น บางครั้งทำลายมากกว่าหนึ่งอย่าง เอามา เทียบกันไม่ได้ ผมก็เลยบอกไปว่า ผมเข้าใจและยอมรับว่าเรื่องแบบนี้มันเทียบกันเป็นหนึ่งต่อหนึ่งไม่ได้ แต่ในทางกาพย์โคลงกลอนเราก็ต้องเล่นคำอย่างนั้น และผมก็อยากให้ชวนคิดต่อว่า เลขหนึ่งที่เราเห็นนั้น ตัวแรกกับตัวหลังอาจจะไม่เท่ากันในเชิงคุณค่า ผมอาจจะเขียนเพลงนี้ขึ้นใหม่โดยใช้คำว่า "หนึ่งต่อหนึ่ง" เหมือนเดิมว่า สร้างโรงแรมหนึ่งโรงแรมทำลายจังหวัดหนึ่งจังหวัด สร้างเขื่อนหนึ่งเขื่อนทำลายทวีปหนึ่งทวีป รู้สึกดีขึ้นไหมครับ จะเอาหนักกว่านี้ก็ได้ หนึ่งดอกไม้ถูกเด็ด หนึ่งดวงดาวเป็นจุณ หรือ "เด็ดดอกไม้สะเทือนถึงดวงดาว"
ชื่อ อัลบั้มที่เพลง "หนึ่งต่อหนึ่ง" บรรจุอยู่นั่นเอง ผมได้บอกเป็นนัยไว้แล้วครับ ยังคงเป็น "หนึ่งต่อหนึ่ง" เลข ๑ ที่เท่ากันใน ตัวเลขแต่ต่างกันทาง "ค่า" เช่นเดียวกับ ๑+๑ = ๒ คุณนพพรอาจจะเคยพบว่า บางครั้ง ๑+๑ ไม่เท่ากับ ๒ อาจจะมากกว่า ๒ บ้าง น้อยกว่า ๒ บ้าง ความจริง คุณนพพรกับผมพูดเรื่องเดียวกัน เราคงยืนยันว่า ๑+๑ = ๒ เป็นตรรกะของโลกเราเมื่อเรามองในเชิงปริมาณ แต่เมื่อเรามองในเชิงคุณค่ายาปฏิชีวนะสองตัวใช้ร่วมกัน มันได้ประสิทธิภาพมากกว่าสองเท่า นั่นหมายความว่า เครื่องหมายบวกในนั้นมันไม่ได้เป็นเครื่องหมายบวกอีกต่อไปแล้ว มันได้กลายเป็นเครื่องหมายอื่นไป มันอาจจะเป็น "คูณ" ไปแล้วก็ได้
ในทางกลับกัน คุณนพพรเคยพบว่ายาปฏิชีวนะ สองตัวบางครั้งใช้ร่วมกัน ๑+๑ ผลที่ได้บางครั้งน้อยกว่า "สอง" เครื่องหมายตรงที่บอกว่าใช้ร่วมกันมันอาจจะเป็น "ลบ" ก็ได้ ผมชอบความคิดในการมองเชิงคุณค่าของคุณ นพพรมาก เคยได้ยินเขาโฆษณาบริษัทนำเที่ยวไหมครับ"เที่ยวยุโรป ๕ วัน ๗ ประเทศ" แค่ฟังก็ท้องป่วนแล้วปริมาณล้วนๆ ครับ ลองเอาความคิดนี้ไปใช้กับการจัดตั้งรัฐบาลผสมหลายๆ พรรคบางรัฐบาลที่ผ่านๆ มาสิครับเราอาจจะรวมจำนวน ส.ส. ไม่ครบเสียงรัฐบาล เสียอีก เพราะผลบวกมันจะเป็นอย่างนี้ ๖๘+๓๕+๒๓+๑๒+๔+๑ = ๐ !