อิมมานูเอล คานท์ (Immanuel Kant) อธิบายความแตกต่างระหว่าง "วิเคราะห์" (analytic) และ "สังเคราะห์" (synthetic) ในหนังสือ "Critique of Pure Reason" (1781) ไว้อย่างชัดเจน โดยเชื่อมโยงกับทฤษฎีความรู้ (epistemology) ของเขา ดังนี้:
1. ประพจน์วิเคราะห์ (Analytic Judgments)
นิยาม: ประพจน์ที่ ภาคแสดง (predicate) อยู่ในความหมายของ ประธาน (subject) อยู่แล้ว
ลักษณะ:
ไม่ให้ความรู้ใหม่ (แค่ชัดแจ้งในตัวเอง)
จำเป็นและเป็นสากล (necessarily true)
พิสูจน์ได้ด้วยตรรกะ โดยไม่ต้องอาศัยประสบการณ์
ตัวอย่าง:
"สามเหลี่ยมมีสามมุม" (สามเหลี่ยมนิยามว่าต้องมี 3 มุมอยู่แล้ว)
"โสดคือคนไม่แต่งงาน" (แค่แตกความหมายของคำ)
คานท์มองว่า: ประพจน์วิเคราะห์เป็นพื้นฐานของ คณิตศาสตร์และตรรกะ แต่จำกัดเพราะไม่ขยายความรู้
2. ประพจน์สังเคราะห์ (Synthetic Judgments)
นิยาม: ประพจน์ที่ ภาคแสดง เพิ่มข้อมูลใหม่ ที่ไม่อยู่ในความหมายของประธาน
ลักษณะ:
ให้ความรู้ใหม่ (ขยายความเข้าใจ)
ต้องอาศัยประสบการณ์หรือการสังเกต
ไม่จำเป็นต้องเป็นสากล (อาจเปลี่ยนแปลงได้)
ตัวอย่าง:
"ดอกกุหลาบนี้สีแดง" (สีแดงไม่ใช่ส่วนหนึ่งของนิยาม "ดอกกุหลาบ")
"วัตถุทุกชนิดมีมวล" (ต้องทดสอบจึงจะรู้)
คานท์มองว่า: ประพจน์สังเคราะห์เป็นพื้นฐานของ วิทยาศาสตร์ แต่เสี่ยงต่อความผิดพลาด
3. การปฏิวัติของคานท์: "สังเคราะห์ก่อนประสบการณ์" (Synthetic A Priori)
คานท์เสนอว่า มีประพจน์ที่ทั้งให้ความรู้ใหม่ และเป็นสากลโดยไม่ต้องทดสอบ ซึ่งท้าทายทั้งกลุ่มเหตุผลนิยม (rationalism) และประจักษ์นิยม (empiricism):
ตัวอย่าง:
คณิตศาสตร์: "7 + 5 = 12" (ไม่ใช่แค่ความหมายของตัวเลข แต่ก็ไม่ต้องทดลอง)
ฟิสิกส์: "ทุกการเปลี่ยนแปลงมีสาเหตุ" (เป็นหลักการสากลที่สมองเราสร้างขึ้นมาก่อนประสบการณ์)
กลไก: สมองมนุษย์มี "Categories" (เช่น สาเหตุ-ผล, จำนวน) ที่จัดระเบียบประสบการณ์ให้เป็นระบบ
นี่คือ "การปฏิวัติแบบโคเปอร์นิคัส" ของคานท์: "เราเข้าใจโลกผ่านโครงสร้างของจิตใจ ไม่ใช่รับรู้โลกแบบ passive"
ตารางเปรียบเทียบ
| ลักษณะ | วิเคราะห์ (Analytic) | สังเคราะห์ (Synthetic) | สังเคราะห์ก่อนประสบการณ์ (Synthetic A Priori) |
|---|---|---|---|
| ให้ความรู้ใหม่ | ไม่ใช่ | ใช่ | ใช่ |
| ที่มา | ตรรกะ (ไม่ต้องทดสอบ) | ประสบการณ์ | โครงสร้างจิตใจ (Categories) |
| ความจำเป็น | จำเป็น (necessarily true) | ไม่จำเป็น (contingent) | จำเป็น |
| ตัวอย่าง | "นกคือสัตว์มีปีก" | "นกส่วนใหญ่บินได้" | "เส้นตรงคือระยะทางสั้นที่สุดระหว่างจุดสองจุด" |
การประยุกต์ในปัจจุบัน
วิทยาศาสตร์: ทฤษฎีวิทยาศาสตร์เป็น "สังเคราะห์" เพราะต้องทดสอบ แต่บางหลักการ (เช่น กฎความโน้มถ่วง) คานท์อาจมองว่าใกล้เคียง "สังเคราะห์ก่อนประสบการณ์"
ปัญญาประดิษฐ์: AI ใช้ "วิเคราะห์" ในการประมวลผลภาษา แต่ต้องใช้ข้อมูล ("สังเคราะห์") เพื่อเรียนรู้โลก
ตัดแปะโดย เฉลิมชัย เอื้อวิริยะวิทย์
The nativist approach, developed by
Noam Chomsky, proposes that humans are born with an innate capacity for language, a biological mechanism called the Language Acquisition Device (LAD) and Universal Grammar. This internal "language organ" contains universal grammatical principles, allowing children to decipher and internalize the rules of their native language from limited linguistic input and experience, rather than solely through imitation and reinforcement. Key aspects include the innate predispositions for acquiring syntax and grammar, and the presence of 'virtuous errors' made by toddlers, which demonstrate an understanding of underlying rules despite being grammatically incorrect.
Core Concepts
Innate Ability: Unlike other theories that emphasize imitation, the nativist approach posits that children are born with an inherent ability to learn language.
Language Acquisition Device (LAD): This theoretical mental organ contains the fundamental rules of grammar shared across all languages.
Universal Grammar: The underlying set of innate linguistic principles and structures that are hard-wired into the human brain, enabling language development.
Virtuous Errors: These are systematic errors, such as a toddler saying "two fishes" instead of "two fish," which reveal the child's grasp of underlying grammatical rules, even though they are incorrect in the specific context of English irregularities.
Key Arguments
Speed and Universality: Children quickly master complex language rules without explicit teaching, a process too rapid for pure environmental learning to explain.
Poverty of the Stimulus: Children are exposed to incomplete and often ungrammatical language from adults, yet they develop a sophisticated understanding of language structure, suggesting an innate component is at play.
Biological Basis: Nativism points to the existence of specialized brain areas like Broca's area, which is associated with language production, as evidence for a biological basis for language.
Cross-Linguistic Similarities: The consistent presence of universal grammatical structures across diverse languages supports the idea of a common underlying linguistic system, as proposed by Universal Grammar.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น