The Order of Things - Michel Foucault

 

According to Foucault, order exists in every culture and “is, at one and the same time, that which is given in things as their inner law, the hidden network that determines the way they confront one another, and also that which has no existence except in the grid created by a glance, an examination, a language: and it is only in the blank spaces of this grid that order manifests itself in depth as though already there, waiting in silence for the moment of its expression” 

 ตามคำกล่าวของฟูโกต์ความเป็นระเบียบมีอยู่ในทุกวัฒนธรรม และ “ในเวลาเดียวกัน เป็นสิ่งที่ถูกกำหนดไว้ในสิ่งต่างๆ ในฐานะกฎภายใน เป็นเครือข่ายที่ซ่อนอยู่ซึ่งกำหนดวิธีที่สิ่งต่างๆ เผชิญหน้ากัน และเป็นสิ่งที่ไม่มีอยู่จริงนอกจากในกริดที่สร้างขึ้นจากการมอง การตรวจสอบ หรือภาษา และมีเพียงช่องว่างของกริดเท่านั้นที่ความเป็นระเบียบแสดงตัวออกมาในเชิงลึก ราวกับว่ามีอยู่แล้ว รอคอยอย่างเงียบๆ เพื่อรอช่วงเวลาแห่งการแสดงออก”

The Order of Things (ในภาษาไทยแปลว่า "ลำดับของสิ่งต่างๆ") เป็นงานเขียนที่สำคัญของ มิเชล ฟูโกต์ (Michel Foucault) ที่ตีพิมพ์ในปี 1966 ซึ่งเป็นการสำรวจและวิเคราะห์วิธีที่มนุษย์เข้าใจและจัดระเบียบความรู้ผ่านเวลา ฟูโกต์ศึกษาเรื่องราวของประวัติศาสตร์ความรู้ในด้านต่างๆ เช่น วิทยาศาสตร์ การแพทย์ เศรษฐศาสตร์ และมนุษยศาสตร์ โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงของระบบการจัดระเบียบความรู้และการแสดงออกของมนุษย์ในแต่ละช่วงเวลา

ดังนั้นความเป็นระเบียบ order จึงเป็นความรู้ที่ถือเอาว่าเป็นเรื่องธรรมดาที่นำเสนอความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งต่างๆ กับสิ่งที่เป็นอยู่ ซึ่งฝังรากลึกอยู่ในระบบความคิดของเรามากจนดูเหมือนเป็นธรรมชาติ ดังนั้น จึงจำเป็นต้องนำออกมา แต่ไม่ใช่สิ่งที่ตัดสินใจหรือกำหนดขึ้นเอง เขาอธิบายเพิ่มเติมว่า “รหัสพื้นฐานของวัฒนธรรม ซึ่งควบคุมภาษา แผนผังการรับรู้ การแลกเปลี่ยน เทคนิค ค่านิยม ลำดับชั้นของการปฏิบัติ เป็นตัวกำหนดระเบียบเชิงประจักษ์สำหรับมนุษย์ทุกคนตั้งแต่แรกเริ่ม ซึ่งพวกเขาจะใช้และจะอยู่ภายใต้ระเบียบนั้น ในอีกด้านหนึ่งของความคิด มีทฤษฎีทางวิทยาศาสตร์หรือการตีความทางปรัชญาที่อธิบายว่าเหตุใดระเบียบจึงมีอยู่โดยทั่วไป กฎสากลใดที่ระเบียบนั้นเชื่อฟัง หลักการใดที่สามารถอธิบายได้ และเหตุใดระเบียบนี้จึงได้รับการสถาปนาขึ้น ไม่ใช่ระเบียบอื่น”  

ดังนั้น So, order is, at the same time, the code that governs our interaction with the world ระเบียบจึงเป็นรหัสที่ควบคุมปฏิสัมพันธ์ของเรากับโลก ( รหัสการจัดลำดับ ordering codes) และวิธีการคิดเกี่ยวกับรหัสดังกล่าว ( การไตร่ตรองเกี่ยวกับระเบียบนั้นเอง reflections on order itself). 

ฟูโกต์อ้างว่า The Order of Thingsเป็นความพยายามที่จะวิเคราะห์การพัฒนาตั้งแต่ศตวรรษที่ 16 เป็นต้นมาในกระแสหลักของวัฒนธรรมเช่นของเขา โดยถามว่า "ในลักษณะใด ตามที่เราสืบย้อนไป - เทียบกับกระแส - ภาษาตามที่พูดกัน สิ่งมีชีวิตตามธรรมชาติตามที่รับรู้และจัดกลุ่มเข้าด้วยกัน และการแลกเปลี่ยนตามที่ปฏิบัติกัน แล้ววัฒนธรรมของเราได้ทำให้การดำรงอยู่ของระเบียบปรากฏชัดอย่างไร และการแลกเปลี่ยนมีกฎเกณฑ์อย่างไร สิ่งมีชีวิตมีคงที่อย่างไร ลำดับคำและมูลค่าตัวแทนมีความสัมพันธ์กับรูปแบบของระเบียบนั้นอย่างไร รูปแบบของระเบียบแบบใดที่ได้รับการยอมรับ ตั้งสมมติฐาน เชื่อมโยงกับพื้นที่และเวลา เพื่อสร้างพื้นฐานเชิงบวกของความรู้ตามที่เราพบว่าใช้ในไวยากรณ์ภาษาศาสตร์ประวัติศาสตร์ธรรมชาติและชีววิทยาในการศึกษาความมั่งคั่งและเศรษฐศาสตร์การเมือง "

ในขณะที่พยายามทำเช่นนั้น ฟูโกต์ไม่ได้กังวล "ที่จะอธิบายความก้าวหน้าของความรู้ไปสู่ความเป็นกลางซึ่งวิทยาศาสตร์ในปัจจุบันสามารถได้รับการยอมรับในที่สุด สิ่งที่ผมกำลังพยายามนำเสนอคือสาขาญาณวิทยา ซึ่งเป็นญาณวิทยาที่ความรู้ […] เป็นรากฐานของความเป็นบวก และด้วยเหตุนี้จึงแสดงให้เห็นประวัติศาสตร์ที่ไม่ใช่ประวัติศาสตร์ของความสมบูรณ์แบบที่เพิ่มมากขึ้น แต่เป็นประวัติศาสตร์ของเงื่อนไขความเป็นไปได้" 

ในที่นี้ คำศัพท์สำคัญที่ฟูโกต์มักอ้างถึงคือญาณวิทยาซึ่งเป็นโครงสร้างฝังตัวที่อยู่เบื้องหลังการผลิตความรู้ทางวิทยาศาสตร์ในช่วงเวลาและสถานที่หนึ่งๆ " ในวัฒนธรรมใดๆ และในช่วงเวลาใดๆ ก็ตาม มักจะมีญาณวิทยา เพียงหนึ่งเดียวเท่านั้น ที่กำหนดเงื่อนไขความเป็นไปได้ของความรู้ ไม่ว่าจะแสดงออกในทฤษฎีหรือลงลึกในแนวทางปฏิบัติอย่างเงียบๆ " (หน้า 168) วิธีการที่ฟูโกต์จัดเตรียมไว้คือ archaeological inquiry การสืบเสาะทางโบราณคดี การตรวจสอบขีดจำกัดระหว่างความรู้แบบคลาสสิก (ก่อนศตวรรษที่ 16) และสิ่งที่แยกเราออกจากความคิดแบบคลาสสิกและประกอบเป็นความทันสมัย ระดับการสืบสวนทางโบราณคดีเกี่ยวข้องกับสิ่งที่ทำให้บางสิ่งเป็นไปได้  

The Order of Things เป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไร 

 The Order of Things (1966) เป็นการตรวจสอบทางปรัชญาเกี่ยวกับความเชื่อพื้นฐานที่สุดของเราเกี่ยวกับความรู้ ด้วยความลึกซึ้งและทักษะ 

หนังสือเล่มนี้ได้เปิดเผยรากฐานที่ไม่มั่นคงซึ่งค้ำยันความจริงที่สังคมรับรู้ และโต้แย้งว่าสิ่งที่เรารู้ส่วนใหญ่นั้นแท้จริงแล้วขึ้นอยู่กับโอกาสเท่านั้น 

การวิจารณ์ The Order of Things The Order of Things (1966) โดย Michel Foucault เป็นการสำรวจประวัติศาสตร์และการพัฒนาความรู้ของมนุษย์อย่างน่าสนใจ  

นี่คือเหตุผลที่หนังสือเล่มนี้น่าอ่าน: หนังสือเล่มนี้ท้าทายแนวคิดทั่วไปเกี่ยวกับการแบ่งประเภทและการจำแนกประเภท โดยเสนอมุมมองที่ขัดขวางความเข้าใจของเราเกี่ยวกับโลกและวิธีการจัดระเบียบโลก หนังสือเล่มนี้ให้การวิเคราะห์ที่กระตุ้นความคิดเกี่ยวกับญาณวิทยาประวัติศาสตร์และการก่อตั้งสาขาวิชาต่างๆ โดยให้แสงสว่างแก่ความสัมพันธ์ที่ซับซ้อนระหว่างภาษา ความรู้ และอำนาจ 

การค้นคว้าที่พิถีพิถันของ Foucault และตัวอย่างทางประวัติศาสตร์ที่หลากหลายผสมผสานกันเพื่อนำเสนองานเลี้ยงทางปัญญาที่กระตุ้นจิตใจและจุดประกายความคิดใหม่ๆ 

ใครควรอ่าน The Order of Things? นักปรัชญาที่สนใจทฤษฎีภาษาและความรู้ นักศึกษาประวัติศาสตร์และวิทยาศาสตร์ นักคิดเชิงวิพากษ์วิจารณ์ที่ตั้งคำถามต่อกรอบทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่

ฟูโกต์เริ่มภาคที่ 1 ด้วยการอ่านภาพวาดLas Meninas ปี 1656 ของ Diego Velázquez จิตรกรชาวสเปนอย่างละเอียด ฟูโกต์เชื่อว่าภาพวาดนี้ถ่ายทอดแนวคิดคลาสสิกเกี่ยวกับการวาดภาพได้อย่างสมบูรณ์แบบ ภาพวาดนี้แสดงถึงตัวของ Velázquez เองซึ่งกำลังวาดภาพบนผืนผ้าใบที่ผู้ชมไม่สามารถมองเห็นได้ เขากำลังมองผู้ชมในขณะที่กำลังวาดภาพในห้องที่เต็มไปด้วยสมาชิกราชสำนักจากราชสำนักของพระเจ้าฟิลิปที่ 4 กระจกที่ตรงกันข้ามกับมุมมอง ของผู้ชม สะท้อนถึงสิ่งที่ Velázquez กำลังวาดอยู่ ฟูโกต์ถือว่าภาพวาดนี้เป็นแนวคิดคลาสสิกเกี่ยวกับการแสดงภาพสูงสุด ภาพวาดนี้เป็นตัวแทนของการกระทำของการแสดงภาพ

Velasquez: Las Meninas

ภาพนี้มีความหมายมากมาย ภาพนี้มีวาทกรรมชุดหนึ่งทั้งการเขียนภาพ และการมองภาพ นั่นคือ วาทกรรมว่าด้วยการจ้องมอง (Gaze) จากการดูภาพ เราสามารถบอกได้ว่ามีอะไรที่สำคัญที่ทุกคนในภาพกำลังมองอยู่ แต่สิ่งที่คนในภาพมองมิได้ปรากฏให้เห็นในภาพ และเราคนดูภาพไม่ได้รับอนุญาตให้มอง แต่เราบอกได้ว่าสิ่งที่ไม่ปรากฏในภาพสำคัญเพราะคนในภาพรวมถึงจิตรกรกำลังจ้องมองอยู่ เพราะถ้าหากไม่สำคัญก็จะไม่มีการมอง ซึ่งเป็นไปตามวาทกรรมว่าด้วยการมอง

ในภาพนี้มิได้มีศูนย์กลางเดียว แต่มีศูนย์กลางของศูนย์กลาง คือ พระธิดาที่มีสนมจ้องมองให้ความสำคัญ ขณะเดียวกันพระธิดาก็จ้องมองไปยังสิ่งที่สำคัญกว่า คือ พระราชาและพระราชินีที่กำลังยืนเป็นแบบให้จิตรกรวาดภาพ เราทราบการดำรงอยู่ของพระราชาและพระราชินีจากภาพสะท้อนในกระจกเงาบานเล็กๆ ที่แขวนอยู่ฝาผนัง จิตรกรวาดภาพโดยมีกรอบของวาทกรรมว่าด้วยการจ้องมองกำกับการวาดของเขาในสองระดับ ระดับแรกเป็นการแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของบุคคลผ่านการจ้องมอง ประการที่สองจิตรกรวาดภาพเพื่อให้คนดูภาพดูจากด้านหน้าภาพ จึงต้องออกมาอย่างที่เป็นอยู่ ทั้งคนวาดภาพและคนดูภาพ ต่างวาดและดูตามวาทกรรมชุดหนึ่ง(

วาทกรรมการพัฒนาในสังคมไทย - ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร)

สัญลักษณ์และรูปแบบการแสดงที่ต่อเนื่องกันทั้งหมดถูกจัดวางอยู่รอบ ๆ ฉาก แต่ความสัมพันธ์แบบคู่ขนานระหว่างการแสดงถึงแบบจำลองและผู้ปกครองของมัน กับผู้ประพันธ์ และกับบุคคลที่นำเสนอให้ ความสัมพันธ์นี้จำเป็นต้องถูกขัดจังหวะ ความสัมพันธ์นี้ไม่สามารถเกิดขึ้นได้หากไม่มีสิ่งตกค้าง แม้แต่ในการแสดงที่เสนอตัวเองเป็นการแสดง" (หน้า 16) Las Meninas ไม่สามารถรวมรากฐานของสิ่งที่ถูกแสดงได้อย่างแม่นยำ เนื่องจากไม่สามารถรวมศิลปิน ผู้ชม และกษัตริย์และราชินี (วัตถุของการแสดงถึง) ไว้ได้ ดังนั้น ผู้สังเกต (วัตถุ) และสิ่งที่สังเกต (วัตถุ) มีส่วนร่วมในการแลกเปลี่ยนกันอย่างไม่หยุดยั้ง หากต้องการเข้าใจสิ่งที่ฟูโกต์เรียกว่า "การแสดงภาพแบบคลาสสิก" และการตีความภาพวาดของเขาได้ดียิ่งขึ้น เราควรอ่านหนังสือเล่มนี้ทั้งหมดและเจาะลึกในบทต่อๆ ไป จะดีกว่าถ้าจะทิ้งไว้ตรงนี้

 บทที่ 2 พิจารณาแนวคิดของยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาที่ทำให้แนวคิดคลาสสิกเป็นไปได้ ฟูโกต์ตรวจสอบการพึ่งพาแนวคิดเปรียบเทียบในศตวรรษที่ 16 ในฐานะรากฐานของความรู้ แนวคิดเกี่ยวกับการเปรียบเทียบเหล่านี้เป็นรากฐานที่แนวคิดคลาสสิกพัฒนาขึ้น

บทที่ 3 เริ่มต้นการตรวจสอบอย่างเหมาะสมของฟูโกต์เกี่ยวกับทฤษฎีบทคลาสสิกด้วยการอ่านนวนิยายเรื่องดอนกิโฆ เต้ของมิเกล เด เซร์บันเต ส ดอนกิโฆเต้ถูกครอบงำด้วยการนำเสนออัศวินผู้กล้าหาญในวรรณกรรม ทฤษฎีบทคลาสสิกถือว่าการเปรียบเทียบของการนำเสนอเป็นการหลอกลวง ดอนกิโฆเต้เป็นคำเตือนถึงอันตรายของการนำเสนออย่างบริสุทธิ์ ยุคคลาสสิกหันไปใช้ระเบียบ การวัด และอนุกรมวิธานเพื่อแสดงและจัดระเบียบความรู้เกี่ยวกับโลก เนื่องจากการเปรียบเทียบไม่น่าเชื่อถืออีกต่อไป

บทที่ 4 พิจารณาถึงผลกระทบของความไม่ไว้วางใจต่อความคล้ายคลึงที่มีต่อภาษา ไวยากรณ์ทั่วไปในฐานะสาขาการศึกษาถูกคิดค้นขึ้นเพื่อลดภาษาให้เหลือเพียงฟังก์ชันที่สามารถจัดหมวดหมู่ได้ ภาษาไม่สามารถถ่ายทอดความจริงได้อีกต่อไปผ่านการแสดงความคล้ายคลึง เช่นการเปรียบเทียบแต่กลับถูกมองว่าเป็นความรู้ที่ยังไม่ผ่านการกลั่นกรองซึ่งจำเป็นต้องถูกแยกส่วนและจัดหมวดหมู่ผ่านอนุกรมวิธานของส่วนการทำงานที่แตกต่างกัน

บทที่ 5 ขยายผลที่ตามมาของบทที่ 4 ไปสู่โลกธรรมชาติ นักคิดในยุคคลาสสิกได้สร้างประวัติศาสตร์ธรรมชาติขึ้นเป็นสาขาการศึกษา โดยใช้ภาษาที่จัดเรียงตามไวยากรณ์ทั่วไป ประวัติศาสตร์ธรรมชาติได้จำแนกโลกธรรมชาติทั้งหมดภายใต้หมวดหมู่ของอาณาจักร สกุล และสปีชีส์ นักประวัติศาสตร์ธรรมชาติได้จัดหมวดหมู่สิ่งมีชีวิตตามความแตกต่างทางสายตาเพื่อสร้างห่วงโซ่แห่งความต่อเนื่อง (เช่น สัตว์สี่ขาเทียบกับนก)

บทที่ 6 พิจารณาแนวคิดเศรษฐศาสตร์ของยุคคลาสสิก ฟูโกต์ยืนยันว่ายุคคลาสสิกไม่เข้าใจความมั่งคั่งผ่านแรงงานและต้นทุนการผลิต แต่เข้าใจเศรษฐกิจผ่านสัญลักษณ์ของความมั่งคั่งและสิ่งที่มันแสดงผ่านฟังก์ชันของมัน ฟูโกต์เชื่อมโยงความเข้าใจของเศรษฐกิจกลับไปสู่ไวยากรณ์ทั่วไปและประวัติศาสตร์ธรรมชาติผ่านการเน้นย้ำร่วมกันที่ฟังก์ชันบริสุทธิ์ ฟังก์ชันบริสุทธิ์ของสิ่งหนึ่งสำหรับญาณวิทยาคลาสสิกแสดงถึงความหมายของสิ่งหนึ่ง ดังนั้น การศึกษาความมั่งคั่งและเศรษฐกิจจึงมุ่งเน้นไปที่การทำงานของเงินในฐานะตัวแทนของความมั่งคั่ง

บทที่ 7 เริ่มต้นการตรวจสอบทฤษฎีจริยศาสตร์ในศตวรรษที่ 19 ของฟูโกต์ ฟูโกต์พรรณนาทฤษฎีจริยศาสตร์ในศตวรรษที่ 19 ว่าเป็นการยึดติดกับความสัมพันธ์ภายในของสิ่งหรือแนวคิดนั้นเอง กฎเกณฑ์และกลไกของมัน แทนที่จะต้องจัดหมวดหมู่หรืออธิบายความต่อเนื่องระหว่างสิ่งต่างๆ นักคิดในศตวรรษที่ 19 มุ่งเน้นไปที่ความไม่ต่อเนื่องและสิ่งที่ทำให้เรารู้เกี่ยวกับสัตว์สายพันธุ์ต่างๆ หรือหน้าที่ของแรงงานในการสร้างความมั่งคั่งผ่านการใช้ประสบการณ์นิยมกลไกภายในของสิ่งหรือแนวคิดนั้นอยู่ในจุดที่ความรู้ตั้งอยู่

บทที่ 8 ศึกษาเฉพาะกรณีจากการค้นพบในบทที่ 7 ผ่านการตรวจสอบงานของ David Ricardo, Georges Cuvier และ Franz Bopp, Foucault ได้สรุปว่าการวิเคราะห์ความมั่งคั่งกลายมาเป็นเศรษฐศาสตร์การเมืองได้อย่างไร ประวัติศาสตร์ธรรมชาติกลายมาเป็นชีววิทยาได้อย่างไร และไวยากรณ์ทั่วไปกลายมาเป็นปรัชญาภาษาได้อย่างไร

บทที่ 9 เป็นจุดเริ่มต้นของการตรวจสอบวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับมนุษย์ของฟูโกต์ ฟูโกต์สรุปทฤษฎีจริยศาสตร์ในศตวรรษที่ 19 ว่าเป็นทฤษฎีจริยศาสตร์ที่ดำเนินต่อไปในศตวรรษที่ 20 ฟูโกต์แสดงให้เห็นว่าวิทยาศาสตร์เหล่านี้อาศัยการที่มนุษย์กลายมาเป็นวัตถุอีกชิ้นหนึ่งของประวัติศาสตร์ที่ได้รับการกระทำในลักษณะเดียวกับที่วิวัฒนาการมีผลต่อสัตว์และแรงทางเศรษฐกิจการเมืองมีผลต่อชีวิตทางเศรษฐกิจของเรา แนวคิดเรื่องจิตไร้สำนึกถูกสร้างขึ้นในทฤษฎีจริยศาสตร์ในศตวรรษที่ 19 เพื่ออำนวยความสะดวกให้วิทยาศาสตร์เกี่ยวกับมนุษย์สามารถค้นพบสิ่งต่างๆ เกี่ยวกับมนุษย์ได้

บทที่ 10 กล่าวถึงวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับมนุษย์ในศตวรรษที่ 20 และทิศทางของวิทยาศาสตร์เหล่านี้ วิทยาศาสตร์เกี่ยวกับมนุษย์ต้องต่อสู้กับธรรมชาติที่ขัดแย้งกันของมนุษย์ในฐานะวัตถุที่ต้องรู้และในฐานะผู้รู้ในกิจกรรมทางวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ ฟูโกต์อ้างว่าการตรวจสอบตนเองของมนุษย์ในวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ต้องอาศัยการหวนกลับของลัทธิลึกลับของภาษาและการเปรียบเทียบเพื่อตรวจสอบตนเอง ฟูโกต์เชื่อว่าการหวนกลับของภาษาที่เล่นสนุกในรูปแบบของวรรณกรรมอาจเป็นตัวบ่งชี้ว่าความรู้ใหม่สามารถพัฒนาและจัดเรียงวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับมนุษย์ใหม่ได้อย่างรุนแรง

ชีวิตก็กลายเป็นวัตถุแห่งความรู้ และในขณะเดียวกันก็ทำให้ความรู้ที่เป็นไปได้ทั้งหมดเกิดขึ้น

Some of the questions Foucault sought to answer are: What is our relationship to knowledge about the world and ourselves, and how is it collected, organized, thought about? In what way does it have power over us? How does it shape us, and discipline us? Through his studies, Foucault argues that knowledge and power are intimately linked; and power-knowledge duality changes shape over time. 

คำถามบางข้อที่ฟูโกต์พยายามหาคำตอบ ได้แก่ ความสัมพันธ์ของเรากับความรู้เกี่ยวกับโลกและตัวเราเองคืออะไร และความรู้นั้นถูกรวบรวม จัดระเบียบ และคิดเกี่ยวกับมันอย่างไร ความรู้มีอำนาจเหนือเราอย่างไร ความรู้หล่อหลอมเรา และสั่งสอนเราอย่างไร ผ่านการศึกษาของเขา ฟูโกต์โต้แย้งว่าความรู้และอำนาจนั้นเชื่อมโยงกันอย่างใกล้ชิด และอำนาจและความรู้แบบคู่ตรงข้ามก็เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา

สรุปสาระสำคัญ:

1. แนวคิดเรื่อง "Episteme"
   ฟูโกต์เสนอแนวคิดสำคัญคือ "episteme" ซึ่งหมายถึงกรอบของความรู้หรือชุดของเงื่อนไขที่เป็นไปได้ในการผลิตความรู้ในแต่ละยุค โดย episteme จะกำหนดว่าในช่วงเวลาหนึ่งๆ มนุษย์จะเข้าใจโลกและจัดระเบียบความรู้อย่างไร เช่น ในสมัยก่อนยุคศตวรรษที่ 18 มนุษย์เข้าใจโลกตามกรอบของ "การเหมือน" (resemblance) แต่ในยุคใหม่ๆ (หลังจากนั้น) จะเข้าใจโลกตามกรอบของ "การสังเกต" และ "การจัดหมวดหมู่"

2. การเปลี่ยนแปลงของการจัดระเบียบความรู้
   ฟูโกต์สำรวจการเปลี่ยนแปลงในระบบความรู้จาก "ยุคคลาสสิค" (ในศตวรรษที่ 17) ไปยัง "ยุคสมัยใหม่" (ศตวรรษที่ 18 เป็นต้นไป) ในช่วงแรก ความรู้ถูกจัดระเบียบตามระบบการจัดกลุ่มตามลักษณะภายนอก (การจัดกลุ่มสิ่งต่างๆ ตามลักษณะที่เหมือนกัน) แต่ในช่วงยุคใหม่ ระบบการจัดกลุ่มจะเน้นที่ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งต่างๆ มากกว่า

3. การศึกษาการจัดระเบียบในศาสตร์ต่างๆ
   ฟูโกต์นำเสนอการเปลี่ยนแปลงในหลายสาขาวิชา เช่น การแพทย์, เศรษฐศาสตร์, และการศึกษา โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงในวิธีการจัดระเบียบความรู้ ซึ่งมีผลต่อการมองเห็นตัวตนและสังคม ตัวอย่างเช่น ในสมัยใหม่ การแพทย์จะมองมนุษย์ในฐานะที่เป็นระบบของอวัยวะที่สามารถศึกษาได้แยกจากกัน

4. ความสัมพันธ์ระหว่างความรู้และอำนาจ
   ฟูโกต์ชี้ให้เห็นว่าไม่มีการแยกความรู้ออกจากอำนาจ ความรู้ไม่ใช่แค่สิ่งที่ค้นพบ แต่เป็นสิ่งที่ถูกกำหนดโดยระบบอำนาจที่มีอยู่ในสังคม ทุกสังคมมีวิธีการจัดระเบียบความรู้ที่ถูกกำหนดโดยอำนาจและมีอิทธิพลต่อการปฏิบัติทางสังคม เช่น วิธีการศึกษาผู้ป่วยในโรงพยาบาล หรือวิธีการตรวจสอบและควบคุมพฤติกรรมของบุคคล

5. การ "สิ้นสุด" ของมนุษย์
   ฟูโกต์ยังมองไปที่การ "สิ้นสุด" ของมนุษย์ในฐานะวัตถุที่มีการกำหนดในเชิงทฤษฎีในงานวิจัยต่างๆ ในยุคใหม่ กล่าวคือในอดีตมนุษย์ถูกมองเป็นศูนย์กลางของการจัดระเบียบความรู้และปรากฏการณ์ต่างๆ แต่ในปัจจุบัน ความเข้าใจในมนุษย์เปลี่ยนแปลงไป และไม่สามารถมองมนุษย์เป็นศูนย์กลางหรือแนวทางเดียวในการอธิบายทุกสิ่งได้

สรุป:

The Order of Things เป็นการศึกษาทางทฤษฎีที่สำรวจวิธีการที่สังคมและวัฒนธรรมจัดระเบียบและเข้าใจความรู้ในแต่ละยุค ฟูโกต์แสดงให้เห็นว่าในแต่ละช่วงเวลา ความรู้ถูกกำหนดโดยกรอบของ episteme ที่มีผลต่อการมองเห็นและการจัดการกับโลก สุดท้ายแล้ว ฟูโกต์ก็ชี้ให้เห็นว่าความรู้และอำนาจไม่สามารถแยกจากกันได้ มันเชื่อมโยงกันและมีบทบาทสำคัญในการสร้างวิธีการคิดและการกระทำในสังคม

งานเขียนนี้มีอิทธิพลอย่างลึกซึ้งในหลายๆ ด้าน ทั้งในวงการปรัชญา สังคมศาสตร์ และมนุษยศาสตร์ เนื่องจากมันช่วยเปิดมุมมองใหม่ๆ ในการเข้าใจความรู้และอำนาจในสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปตามเวลา

จาก 

The Order of Things: An Archaeology of the Human Sciences (1966)

Book Summary: The Order of Things: The Archaeology of the Human Sciences / Michel Foucault

ตัดแปะโดย เฉลิมชัย เอื้อวิริยะวิทย์ 

The Subject and Power":Michel Foucault

 

"The Subject and Power" ของ Michel Foucault:

หนังสือ The Subject and Power ของ Michel Foucault เป็นงานวิจัยทางปรัชญาและสังคมศาสตร์ที่สำรวจความสัมพันธ์ระหว่าง "อำนาจ" (power) กับ "ปัจเจกบุคคล" (subject) ในสังคม โดย Foucault วิเคราะห์ว่าอำนาจไม่ได้เป็นเพียงสิ่งที่ถูกกดทับหรือบังคับจากภายนอก แต่ยังเป็นสิ่งที่แทรกซึมเข้าสู่ชีวิตประจำวันและกระบวนการสร้างตัวตนของแต่ละบุคคล (subjectivity)

Why Study Power? The Question of the Subject

การใช้รูปแบบของการต่อต้านรูปแบบต่างๆ ของอำนาจเป็นจุดเริ่มต้น

เราไม่ได้กลายเป็นผู้ถูกกระทำโดยอัตโนมัติและโดยอิสระตามความหมายที่อธิบายไว้ข้างต้น เราเป็นผู้ถูกกระทำเพราะเราถูกกระทำ

อำนาจรัฐคือการทำให้เป็นปัจเจกบุคคล ฉันหมายความว่ารัฐใช้อำนาจรูปแบบหนึ่งซึ่งแสวงหาความจริงของปัจเจกบุคคล 

Why Study Power?
The Question of the Subject

อำนาจถูกใช้ไปอย่างไร?

การวิเคราะห์คำถามที่ว่าอำนาจนั้น “เกิดขึ้นได้อย่างไร” นั้นโดยทั่วไปมักจำกัดอยู่เพียงการสำรวจการแสดงออกเท่านั้น แต่การแสดงออกหรือผลของอำนาจเหล่านี้ไม่ได้เชื่อมโยงกับต้นกำเนิดและธรรมชาติพื้นฐานของอำนาจหรือไม่

อำนาจถูกใช้ไปอย่างไร?

“อย่างไร” ที่ผมนึกถึงไม่ใช่คำถามว่าอำนาจแสดงตัวออกมาอย่างไร แต่เป็นคำถามเกี่ยวกับวิธีการใช้อำนาจ อำนาจหมายความถึงความสามารถเชิงวัตถุที่จะใช้กำลังบังคับสิ่งต่าง ๆ และความสามารถในการปรับเปลี่ยน ใช้ บริโภค หรือทำลายสิ่งเหล่านั้น อำนาจยังหมายความถึงความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลหรือกลุ่มบุคคลด้วย กล่าวคือ ในการอภิปรายกลไกของอำนาจ เราถือว่าบุคคลบางคนใช้อำนาจเหนือผู้อื่น

   ความสัมพันธ์ของการสื่อสารมีอยู่หลายประการ เช่น การถ่ายทอดข้อมูลโดยใช้ภาษา ระบบสัญลักษณ์ หรือสื่อสัญลักษณ์อื่น ๆ ที่บุคคลใช้โต้ตอบกับผู้อื่น อย่างไรก็ตาม หากวัตถุประสงค์หรือผลที่ตามมาของความสัมพันธ์ดังกล่าวส่งผลต่ออำนาจ ก็เป็นเพียงเรื่องบังเอิญเท่านั้น ประเด็นคือ ไม่ควรสับสนระหว่างความสามารถเชิงวัตถุประสงค์ ความสัมพันธ์เชิงอำนาจ และความสัมพันธ์ ขณะเดียวกัน ไม่ควรถือว่าสิ่งเหล่านี้เป็นสามโดเมนที่แยกจากกัน ในความเป็นจริง สิ่งเหล่านี้ “ทับซ้อนกันเสมอ รองรับซึ่งกันและกัน และใช้ซึ่งกันและกันเป็นเครื่องมือในการบรรลุเป้าหมาย”

 มนุษย์เปลี่ยนตัวเองเป็นผู้รับสารได้อย่างไร

การต่อสู้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ประเทศใดประเทศหนึ่ง แน่นอนว่าการต่อสู้สามารถพัฒนาได้ง่ายกว่าและมากขึ้นในบางประเทศ แต่การต่อสู้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่รูปแบบการปกครองทางการเมืองหรือเศรษฐกิจใดเศรษฐกิจหนึ่งโดยเฉพาะ

จุดมุ่งหมายของการต่อสู้เหล่านี้คือผลกระทบจากอำนาจในตัวเอง ตัวอย่างเช่น อาชีพทางการแพทย์ไม่ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์เป็นหลักเพราะเป็นอาชีพที่แสวงหากำไร แต่เนื่องจากอาชีพนี้ใช้อำนาจที่ไม่อาจควบคุมได้เหนือร่างกาย สุขภาพ ชีวิต และความตายของผู้คน

 สิ่งเหล่านี้คือ การต่อสู้ “ทันที” ด้วยเหตุผลสองประการ ในการต่อสู้ดังกล่าว ผู้คนมักวิพากษ์วิจารณ์กรณีอำนาจที่ใกล้ชิดพวกเขามากที่สุด ซึ่งเป็นกรณีที่ใช้อำนาจกับบุคคลอื่น พวกเขาไม่ได้มองหา “ศัตรูตัวฉกาจ” แต่สำหรับศัตรูโดยตรง พวกเขาไม่ได้คาดหวังที่จะหาทางแก้ไขปัญหาในอนาคต (นั่นคือ การปลดปล่อย การปฏิวัติ การยุติการต่อสู้ของชนชั้น) เมื่อเปรียบเทียบกับมาตราส่วนทางทฤษฎีของคำอธิบายหรือระเบียบการปฏิวัติที่แบ่งฝ่ายนักประวัติศาสตร์แล้ว พวกเขาคือการต่อสู้แบบอนาธิปไตย แต่สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่จุดดั้งเดิมที่สุดของพวกเขา สำหรับฉันแล้ว ต่อไปนี้ดูเหมือนจะเฉพาะเจาะจงกว่า

การต่อสู้ในปัจจุบันทั้งหมดนี้หมุนรอบคำถามที่ว่า เราคือใคร การต่อสู้เหล่านี้คือการปฏิเสธความคิดนามธรรม ความรุนแรงจากรัฐทางเศรษฐกิจและอุดมการณ์ ซึ่งละเลยว่าเราเป็นใครในแต่ละบุคคล และยังเป็นการปฏิเสธการสอบสวนทางวิทยาศาสตร์หรือการบริหารที่กำหนดว่าใครเป็นใครอีกด้วย

 มีการเชื่อมโยงกับสิ่งต่างๆ รอบตัวมนุษย์อย่างมากมายโดยมีลักษณะของความสัมพันธ์แบบเชิงอำนาจ หมายถึง "ความสัมพันธ์ในการต้องการจัดการพฤติกรรมของผู้อื่น

อำนาจมิใช่ทรัพย์สมบัติที่สามารถได้มา ฉกฉวยหรือแบ่งปันกันได้ Michel Foucault

อำนาจจึงเป็นสิ่งที่เคลื่อนไหว (Mobile) แต่ไม่อาจจับต้องได้ซึ่งในโครงข่ายของอำนาจมีสิ่งที่แฝงอยู่คือ จุดต่อต้าน ซึ่งมีอยู่มากมาย

อย่างไรก็ตาม Foucault เชื่อว่าไม่มีอำนาจใดถูกนำมาใช้โดยปราศจากจุดมุ่งหมายหรือวัตถุประสงค์ ซึ่งจุดมุ่งหมายและวัตถุประสงค์นั้นก็ไม่ควรถือว่าเป็น "ทางเลือกหรือการตัดสินใจของแต่ละบุคคล" โดยอิสระ แต่มีความสัมพันธ์กับการทำงานของวาทกรรมความจริงที่ไม่เปิดเผยหรือมีกฎเกณฑ์การสร้างที่ถูกกำหนดรูปแบบและบดบังการรับรู้ความเป็นจริงของสังคม

วินัยและการลงโทษมีหน้าที่ในการลดช่องว่างที่ต้องมีการแก้ไขให้เป็นธรรมชาติ

Foucault เห็นว่าอำนาจมีลักษณะเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและกระจายไปในทุกระดับของสังคม รวมถึงวิธีการที่เรารับรู้และสร้างตัวตนของเราเอง

เรามักจัดอันดับจนเกิดระดับของมาตรฐานทำให้คนที่แตกต่างจากมาตรฐานกลางเป็นคนที่ไม่สามารถยอมรับได้ ซึ่ง Foucault เรียกว่า "ชายขอบจากภายนอกของความผิดปกติ

1. อำนาจ: การกระจายและการสร้างตัวตน

Foucault เสนอว่าอำนาจไม่ใช่สิ่งที่รวมศูนย์หรือมีแค่ในระบบรัฐหรือหน่วยงานทางการเท่านั้น แต่เป็นกระบวนการที่กระจายไปทั่วทั้งสังคม ไม่ว่าจะเป็นในโรงเรียน โรงพยาบาล สถานที่ทำงาน หรือแม้แต่ในชีวิตประจำวัน ผ่านการควบคุมและบังคับทางสังคม เช่น การกำหนดวิธีคิด หรือพฤติกรรมที่ "เหมาะสม" ด้วยระบบของมาตรฐานและการจัดระเบียบต่างๆ

อำนาจในมุมมองของ Foucault เป็นเรื่องของการสร้าง "ตัวตน" หรือ "subjectivity" ซึ่งหมายถึงวิธีที่คนถูกทำให้เข้าใจถึงตัวตนของตนเอง ผ่านการควบคุมและการสร้างความหมายในชีวิต เช่น ผ่านกระบวนการทางการแพทย์ การศึกษาที่วางโครงสร้างการคิดและการทำงานของคน

2. การเกิดขึ้นของอำนาจ

Foucault ย้ำว่าอำนาจไม่ได้เกิดจากการมีอำนาจเหนือใคร แต่เป็นกระบวนการที่สร้างตัวตนและความเป็นปัจเจกบุคคลในลักษณะที่สามารถควบคุมตนเองได้ในระดับหนึ่ง เขาเรียกสิ่งนี้ว่า "biopower" หรือ "อำนาจชีวิต" ซึ่งเกี่ยวข้องกับการควบคุมร่างกายและความคิดของผู้คนในระดับที่ละเอียดอ่อนมากขึ้น

ในช่วงปลายศตวรรษที่ 20 อำนาจไม่ได้กระทำผ่านการปกครองโดยตรง แต่เป็นการควบคุมผ่าน “วินัย” และ “ความรู้” ซึ่งรวมถึงการสร้างคำอธิบายเกี่ยวกับสุขภาพ การศึกษา และจิตวิทยา ซึ่งจะทำให้ผู้คนสามารถควบคุมพฤติกรรมของตนเองได้ (เช่น การควบคุมการบริโภคอาหารหรือการทำงานในสังคม)

3. การนำไปใช้และการต่อต้านอำนาจ

การทำความเข้าใจเกี่ยวกับอำนาจจากมุมมองของ Foucault จะช่วยให้เราเห็นภาพรวมของการควบคุมในสังคม และวิธีที่เราสามารถตระหนักถึงการมีอำนาจในชีวิตประจำวันได้ ตัวอย่างเช่น ในสภาพแวดล้อมทางการศึกษา โรงพยาบาล หรือแม้กระทั่งในครอบครัว ผู้ที่มีอำนาจจะกำหนดกรอบของสิ่งที่ "ถูกต้อง" และ "เหมาะสม" ซึ่งบุคคลสามารถนำไปปรับตัวตามมาตรฐานเหล่านั้นได้

จากมุมมองนี้ การต่อต้านอำนาจจึงไม่จำเป็นต้องเป็นการต่อต้านโดยตรงหรือเป็นการต่อสู้ทางกายภาพเสมอไป แต่สามารถเกิดขึ้นได้จากการตั้งคำถามและการเปิดพื้นที่ให้การแสดงออกของความแตกต่างเกิดขึ้น เช่น การไม่ยอมรับความคิดที่ถูกสร้างขึ้นโดยสังคม หรือการพยายามเปลี่ยนแปลงระบบที่มีอำนาจควบคุม

4. แนวคิดที่เกี่ยวข้อง

• Power/Knowledge (อำนาจ/ความรู้): Foucault กล่าวว่าความรู้และอำนาจไม่สามารถแยกจากกันได้ การที่เราเข้าใจสิ่งต่างๆ เช่น สุขภาพ การศึกษา หรือจิตวิทยา ก็คือการยอมรับและสนับสนุนอำนาจที่มีอิทธิพลในการกำหนดวิธีคิดเหล่านั้น อำนาจและความรู้ทำงานร่วมกันในการสร้างมาตรฐานและวิธีการที่ "ถูกต้อง"

• Disciplinary Power (อำนาจแห่งการฝึกฝน): ในแง่ของการควบคุมพฤติกรรม Foucault พูดถึง “การฝึกฝน” หรือ “การฝึกวินัย” (discipline) ซึ่งช่วยให้ผู้คนปฏิบัติตามมาตรฐานที่สังคมกำหนด เช่น การฝึกเด็กให้ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ การฝึกผู้คนในที่ทำงานให้เป็นไปตามระบบ หรือการฝึกพฤติกรรมในโรงพยาบาล การควบคุมดังกล่าวไม่ได้มาจากการบังคับโดยตรง แต่เกิดจากการแทรกซึมของการควบคุมในทุกๆ ด้าน

• Biopower (อำนาจชีวิต): Foucault ยังกล่าวถึง "biopower" หรืออำนาจที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมชีวิตของผู้คนในด้านต่างๆ เช่น การควบคุมสุขภาพ การควบคุมการเจริญพันธุ์ หรือการควบคุมความตาย ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการควบคุมโดยรวมที่มีอิทธิพลต่อร่างกายและจิตใจของผู้คนในสังคม

ข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์ในการนำแนวคิดไปใช้:

1. การตั้งคำถามเกี่ยวกับความรู้และมาตรฐานในสังคม: ในชีวิตประจำวัน คนรุ่นใหม่ควรเรียนรู้ที่จะตั้งคำถามกับ "ความรู้" และมาตรฐานที่สังคมกำหนดขึ้น เช่น ในการศึกษา การทำงาน หรือการบริโภคข้อมูลในสื่อสังคมออนไลน์ การตระหนักถึงวิธีที่อำนาจทำงานในการสร้างความหมายและข้อมูลจะช่วยให้เราเข้าใจสิ่งต่างๆ ได้ดีขึ้น

2. การเปิดพื้นที่ให้เกิดการแสดงออกของความแตกต่าง: การสร้างพื้นที่ที่ทุกคนสามารถแสดงความคิดเห็นหรือแสดงออกถึงตัวตนที่แท้จริงได้ จะช่วยลดการควบคุมที่ไม่เป็นธรรม โดยเฉพาะในโลกดิจิทัลและการศึกษา

3. การใช้เทคโนโลยีในการเปิดเผยและต่อต้านอำนาจ: เทคโนโลยีและสื่อออนไลน์มีบทบาทสำคัญในการท้าทายอำนาจที่กระทำผ่านการสร้างความรู้และข้อมูล การใช้เทคโนโลยีในการเผยแพร่ข้อมูลที่ท้าทายอำนาจ หรือการสร้างชุมชนออนไลน์ที่เปิดโอกาสให้เกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นที่หลากหลาย เป็นการต่อสู้กับอำนาจในรูปแบบที่สร้างสรรค์

---

บทสรุป:
Foucault ชี้ให้เห็นว่าอำนาจไม่ได้มีแค่ในรูปแบบของการบังคับหรือการควบคุมจากภายนอกเท่านั้น แต่ยังเป็นสิ่งที่ซึมซาบและมีบทบาทในการสร้างตัวตนของเรา ผ่านการควบคุมการคิด การทำงาน และการกระทำในชีวิตประจำวัน แนวคิดนี้ช่วยให้เรามองเห็นวิธีที่อำนาจทำงานในชีวิตของเรา และสามารถใช้เครื่องมือนี้ในการท้าทายและสร้างสรรค์การเปลี่ยนแปลงในสังคมได้

ประเด็นหลักในงานนี้:

1. อำนาจไม่ใช่สิ่งที่มีแค่จาก "รัฐ" หรือ "การปกครอง" เท่านั้น: Foucault เสนอว่าอำนาจมีอยู่ทุกที่และมีบทบาทในการสร้างความจริง ความรู้ และตัวตนของแต่ละบุคคล เช่น วิธีที่สังคมกำหนดและควบคุมการกระทำและการคิดของคน (เช่น ระบบการศึกษา การแพทย์ การจัดการจิตใจ เป็นต้น)

2. การสร้าง "ตัวตน" หรือ "subjectivity": เขากล่าวว่าอำนาจไม่เพียงแต่ทำให้คนกลัวหรือเชื่อฟังเท่านั้น แต่ยังมีอำนาจในการสร้างหรือกำหนด "ตัวตน" ของบุคคล ตัวอย่างเช่น การที่สังคมจัดการกับร่างกายหรือความคิดของเราให้เป็นไปตามระเบียบ เช่น การให้ความหมายกับพฤติกรรมของคนหรือการจำแนกกลุ่มคน

3. การกระจายอำนาจ: Foucault เน้นว่ามีอำนาจหลายรูปแบบที่กระจายไปในทุกส่วนของสังคม เช่น ในครอบครัว สถานศึกษา ที่ทำงาน หรือแม้กระทั่งในสื่อสารมวลชน ทุกๆ สถานที่เหล่านี้มีการควบคุมและการกำหนดความคิดและพฤติกรรมของบุคคลในระดับที่แตกต่างกัน

4. การต่อสู้กับอำนาจ: Foucault กล่าวว่าความต้านทานอำนาจก็เป็นส่วนหนึ่งของการมีอำนาจเช่นกัน การท้าทายหรือคัดค้านอำนาจอาจเกิดขึ้นในรูปแบบต่างๆ เช่น การไม่ยอมรับบทบาทที่ถูกกำหนดให้ หรือการตั้งคำถามกับความจริงที่ถูกสร้างขึ้น

5. จิตวิญญาณของการควบคุม: Foucault เชื่อว่าอำนาจไม่ใช่เพียงแค่การใช้กำลัง แต่ยังเป็นการสร้าง "จิตวิญญาณ" ของการยอมรับและเชื่อฟัง ตัวอย่างเช่น ระบบการดูแลสุขภาพและการศึกษา สร้าง "วินัย" ในสังคมและปรับการกระทำของผู้คนให้สอดคล้องกับมาตรฐานที่กำหนด

---

ข้อเสนอแนะเชิงกลยุทธ์ในการนำไปใช้:

1. การสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับอำนาจในชีวิตประจำวัน: คนรุ่นใหม่ควรเริ่มตระหนักถึงวิธีที่อำนาจถูกสร้างและกระจายไปในสังคม เพื่อไม่ให้ตนเองเป็นเพียง "ผู้ถูกกำหนด" ตามที่ระบบต่างๆ ต้องการ เช่น การตั้งคำถามกับสื่อที่เราเสพหรือวิธีการศึกษาแบบดั้งเดิม

2. การฝึกความคิดวิพากษ์: การฝึกฝนให้เกิดความคิดวิพากษ์ในแต่ละสถานการณ์จะช่วยให้เราเข้าใจถึงการสร้างความจริงและอำนาจที่มีอิทธิพลในทุกๆ ด้านของชีวิต เช่น ในการเลือกงาน การเมือง หรือแม้กระทั่งในการตัดสินใจส่วนตัว

3. การใช้พลังของเทคโนโลยีและสื่อสังคมออนไลน์: คนรุ่นใหม่สามารถใช้เทคโนโลยีและสื่อสังคมออนไลน์เป็นเครื่องมือในการต่อสู้กับอำนาจที่ไม่เป็นธรรม เช่น การเผยแพร่ข้อมูลที่ท้าทายความเชื่อดั้งเดิม การสร้างชุมชนออนไลน์ที่เปิดโอกาสให้เกิดการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นอย่างเสรี

4. การพัฒนาตัวตนที่เป็นอิสระ: การเสริมสร้างตัวตนที่มีความเป็นอิสระและไม่ถูกจำกัดด้วยกรอบความคิดแบบเดิมๆ จะช่วยให้บุคคลสามารถตัดสินใจและดำเนินชีวิตในทิศทางที่ตนเองเลือก โดยไม่ถูกจำกัดโดยอำนาจหรืออิทธิพลภายนอก

5. การสร้างสภาพแวดล้อมที่เปิดโอกาสให้ทุกคนมีเสียง: การสร้างสังคมที่เปิดโอกาสให้คนทุกคนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจและการเปลี่ยนแปลง จะช่วยลดความเหลื่อมล้ำและทำให้คนสามารถแสดงออกถึงตัวตนของตนได้มากขึ้น

---

การเชื่อมต่อกับคนรุ่นใหม่:

ในยุคที่เทคโนโลยีและข้อมูลมีบทบาทสำคัญในการกำหนดทิศทางของสังคม การทำความเข้าใจเกี่ยวกับ "อำนาจ" และ "การสร้างตัวตน" เป็นสิ่งที่สำคัญมากสำหรับคนรุ่นใหม่ เพราะในยุคนี้เรามีเครื่องมือในการเข้าถึงข้อมูลและแสดงความคิดเห็นได้อย่างรวดเร็ว การเข้าใจว่าอำนาจสามารถถูกสร้างและกระจายได้จากทุกๆ ช่องทาง จะช่วยให้เราสามารถใช้เครื่องมือเหล่านี้ในการสร้างความเปลี่ยนแปลงที่เป็นประโยชน์ต่อสังคม และสามารถแสดงออกถึงตัวตนที่แท้จริงได้มากขึ้น

สุดท้ายนี้ การตระหนักถึงอำนาจที่มีอยู่ในชีวิตประจำวัน และการฝึกคิดเชิงวิพากษ์ จะช่วยให้คนรุ่นใหม่สามารถเลือกใช้พลังที่มีในมืออย่างมีประสิทธิภาพและมีจิตสำนึกที่พัฒนาอย่างไม่หยุดยั้ง.

แนวคิดเกี่ยวกับ "เจตจำนงเสรี" (free will) หรือการที่มนุษย์สามารถตัดสินใจและเลือกทำสิ่งต่างๆ โดยไม่มีอำนาจภายนอกมาบังคับนั้นถือเป็นเรื่องที่ต้องตั้งคำถามในลักษณะหนึ่ง เพราะ Foucault มองว่าการกระทำของมนุษย์และการตัดสินใจต่างๆ ไม่ได้เป็นผลลัพธ์จากเจตจำนงเสรีที่แท้จริง แต่เป็นผลจากอำนาจและการควบคุมที่ซับซ้อนซึ่งกำหนดและรูปแบบพฤติกรรมของเราจากภายนอก

1. อำนาจและการควบคุม (Power and Control)

Foucault เห็นว่า อำนาจ (power) ไม่ได้เป็นสิ่งที่มีอยู่เฉพาะในรูปแบบของการบังคับหรือการควบคุมจากรัฐหรือสถาบันทางการ แต่กระจายไปทั่วสังคมในทุกๆ ระดับ เช่น โรงเรียน โรงพยาบาล ที่ทำงาน หรือแม้แต่ในครอบครัว ซึ่งการกระทำต่างๆ ที่เราทำในชีวิตประจำวันถูกควบคุมและจัดระเบียบผ่าน "วินัย" (discipline) หรือ "การควบคุมพฤติกรรม" จากสังคมโดยไม่รู้ตัว

ในกรอบแนวคิดของ Foucault คนไม่ได้มี "เจตจำนงเสรี" แบบที่เรามักจะเข้าใจ แต่การกระทำของเราถูกกำหนดโดยสภาพแวดล้อมทางสังคม ความรู้ที่เรารับรู้ และวิธีที่สังคมออกแบบการปฏิบัติตัวของบุคคลผ่านระเบียบแบบแผนต่างๆ ซึ่งทั้งหมดนี้มีผลกระทบต่อการตัดสินใจของเราอย่างมาก

2. อำนาจที่ซ่อนอยู่ในความรู้ (Power-Knowledge)

Foucault เชื่อว่า "อำนาจ" และ "ความรู้" (power-knowledge) ไม่สามารถแยกจากกันได้ ความรู้ที่เราเรียนรู้ในสังคม (เช่น ความรู้ในระบบการศึกษา การแพทย์ หรือวิทยาศาสตร์) มักจะมีจุดประสงค์ในการควบคุมพฤติกรรมและกำหนดกรอบการคิดที่สังคมคาดหวัง

ดังนั้น ความรู้และการศึกษาไม่ได้เป็นสิ่งที่ทำให้เรา "รู้จักตัวเอง" อย่างแท้จริง แต่กลับเป็นเครื่องมือในการควบคุมและกำหนดสิ่งที่เราคิดว่า "ถูกต้อง" หรือ "เหมาะสม" จากภายนอก

3. Biopower: การควบคุมชีวิตมนุษย์

Foucault เสนอแนวคิดที่เรียกว่า "biopower" (อำนาจชีวิต) ซึ่งหมายถึงการควบคุมและจัดการชีวิตมนุษย์ในด้านต่างๆ เช่น การจัดการสุขภาพ การควบคุมการเจริญพันธุ์ หรือการควบคุมการใช้ชีวิตประจำวัน โดยไม่ต้องใช้กำลังหรือการบังคับ แต่จะทำผ่านวิธีการที่ละเอียดและแทรกซึมเข้าไปในทุกแง่มุมของชีวิต

ในกรอบของ biopower, เจตจำนงเสรี ของบุคคลสามารถถูกควบคุมและกำหนดได้โดยการสร้างสภาพแวดล้อมที่บุคคลตัดสินใจในทางที่สังคมคาดหวังและสามารถมองว่าเป็น "การเลือก" ของตัวเอง

4. "เจตจำนงเสรี" และความต้านทาน

แม้ว่า Foucault จะไม่มองว่า มนุษย์มีเจตจำนงเสรีในแบบที่เราเข้าใจในสังคมตะวันตก (ซึ่งถือว่ามีการเลือกเสรีภายใต้กรอบทางจริยธรรมและกฎหมาย) แต่เขาก็ไม่ได้มองว่าเราเป็นแค่ผู้ถูกควบคุมโดยสิ่งแวดล้อมและอำนาจในแง่เดียว

Foucault เสนอว่า การต่อต้านอำนาจ ก็เป็นส่วนหนึ่งของการมีอำนาจ เช่น การตั้งคำถามหรือการท้าทายกับสิ่งที่สังคมมองว่าเป็น "ความจริง" หรือ "ความรู้" อาจเป็นวิธีหนึ่งที่แสดงให้เห็นถึงความสามารถของมนุษย์ในการต่อสู้กับอำนาจที่มีอยู่

ถึงแม้ว่าเราอาจจะไม่ได้มี เจตจำนงเสรีที่บริสุทธิ์ แต่ การตระหนักถึงอำนาจ และการต่อต้านมันสามารถเป็นการแสดงออกถึงการมีตัวตนและการเลือกของเราที่ไม่ถูกบังคับอย่างสิ้นเชิง

5. สรุป: เจตจำนงเสรีในมุมมองของ Foucault

ในที่สุด Foucault มองว่า เจตจำนงเสรี ของมนุษย์ไม่ได้เป็นสิ่งที่เป็นอิสระจากอำนาจหรือสังคม แต่เป็นผลลัพธ์จากกระบวนการของการควบคุมและการสร้างความหมายโดยสังคม เขาทำให้เราเห็นว่า ความคิดที่ว่ามนุษย์มีเจตจำนงเสรีนั้นอาจเป็นเพียงการเข้าใจผิด ที่ไม่ได้คำนึงถึงอำนาจที่กระจายไปทั่วทุกมุมมองของชีวิตและวิธีที่เราถูกควบคุมผ่าน "ความรู้" และ "วินัย"

อย่างไรก็ตาม Foucault ไม่ได้ปฏิเสธการมีตัวตนหรือการต่อต้านอำนาจ แต่เขาชี้ให้เห็นว่าเราไม่ได้มี "เจตจำนงเสรี" ในรูปแบบที่คิดกันทั่วไป แต่เรามี อำนาจในการตระหนักถึงสิ่งที่ควบคุมเรา และสามารถต่อต้านมันในบางกรณีได้

 

อ้างอิง

Michel Foucault, “The Subject and Power,” Critical Inquiry 8, no. 4 (1982): 777–95.
http://www.jstor.org/stable/1343197 

ตัดแปะโดย เฉลิมชัย เอื้อวิริยะวิทย์ 

This essay was written by Michel Foucault in 1982 as an afterword to Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics by Hubert L. Dreyfus and Paul Rabinow

1. “Why Study Power? The Question of the Subject” was written in English by Foucault;
2. “How Is Power Exercised?” was translated from the French by Leslie Sawyer.

Original Publication: Le sujet et le pouvoir (Gallimard, D&E Vol.4 1982)

L’ordre du Discours (The Order of Discourse) Michel Foucault

 หนังสือ 'ระเบียบของวาทกรรม' ของมิเชล ฟูโกต์ แปลโดย ฐานิดา บุญวรรโณ

that in every society the production of discourse is at once
controlled, selected, organised and redistributed by a certain number of
procedures whose role is to ward off its powers and dangers, to gain
mastery over its chance events, to evade its ponderous, formidable
materiality" ("The Order of Discourse" 52).

ในทุกๆ สังคม การผลิตวาทกรรมจะถูกควบคุม ในเวลาเดียวกันก็จะถูกคัดเลือก ถูกจัดวางและถูกเผยแพร่ซ้ำไปซ้ำมาโดยกระบวนการบางอย่างจำนวนหนึ่งที่มีหน้าทีขจัดยับยั้งอำนาจและอันตรายต่างๆ มีหน้าที่ขจัดยับยั้งอำนาจและอันตรายต่างๆ มีหน้าที่ควบคุมเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิด และหลีกเลี่ยงความเป็นรูปธรรมอันรุนแรงและน่าเกรงกลัว 

L’ordre du Discours (The Order of Discourse) หรือ "ระเบียบของวาทกรรม(การพูด)" เป็นบทความที่เขียนโดย Michel Foucault ในปี 1970 ซึ่งสำรวจแนวคิดเกี่ยวกับการควบคุมและการจัดระเบียบของวาทกรรม(การพูด) (discourse) หรือการสื่อสารในสังคม โดย Foucault สนใจที่จะทำความเข้าใจว่าการพูดหรือการแสดงออกทางความคิดนั้นไม่ได้เกิดขึ้นอย่างอิสระ แต่ถูกควบคุมและมีระบบที่ทำให้บางสิ่งบางอย่างสามารถพูดได้ในบางช่วงเวลาและบางสถานการณ์เท่านั้น

Procedures of Exclusion (กระบวนการของการกีดกัน)

Foucault อธิบายถึง กระบวนการของการกีดกัน ที่ใช้ในการควบคุมการพูดและการแสดงความคิดเห็นในสังคม ซึ่งสามารถสรุปได้เป็น 4 วิธีหลัก ๆ ที่ใช้ในการกำหนดว่าใครสามารถพูดได้และใครไม่สามารถพูดได้:

1. การแยกประเภท (Partitioning):

   • ในสังคมจะมีการแยกแยะความรู้หรือคำพูดออกเป็นหมวดหมู่ต่าง ๆ โดยกำหนดให้บางหมวดหมู่สามารถถูกพูดหรือเผยแพร่ได้ แต่บางหมวดหมู่จะถูกกีดกันหรือจำกัดการพูด
   • ตัวอย่างเช่น ในการพูดถึงประเด็นทางการเมืองหรือศาสนา อาจมีการกำหนดให้กลุ่มหรือบุคคลบางกลุ่มสามารถพูดได้ แต่บางคนอาจถูกกีดกันจากการแสดงความคิดเห็นในเรื่องเหล่านี้
   • การแยกประเภทนี้จะทำให้มีการสร้าง "การห้าม" ที่ไม่ชัดเจน เช่น บางเรื่องอาจไม่ถูกห้ามโดยตรง แต่จะมีการแยกแยะว่าใครมีสิทธิ์ที่จะพูดเกี่ยวกับเรื่องนั้น

2. การห้ามพูด (Prohibition):

   • Foucault อธิบายถึงการมีอยู่ของข้อห้ามที่คอยควบคุมว่าใครสามารถพูดในเรื่องใดได้ เช่น การพูดถึงบางประเด็นที่ถือว่าเป็น "ความจริง" หรือ "อำนาจ" ที่สังคมเห็นว่าไม่สามารถท้าทายได้
   • การห้าม ฟูโกต์แสดงให้เห็นว่าเราไม่ได้สามารถพูดได้ทุกสิ่งทุกอย่างสองสิ่งที่มักพูดไม่ได้ที่เห็นได้ชัดสำหรับฟูโกต์ก็คือเรื่องเพศภาวะและเรื่องทางการเมือง 
   • ตัวอย่างเช่น ในสังคมที่มีการควบคุมทางการเมืองหรือศาสนา บางเรื่องอาจถูกห้ามพูดหรือวิจารณ์อย่างรุนแรง ซึ่งกระบวนการห้ามพูดนี้ช่วยให้สถาบันต่าง ๆ รักษาอำนาจของตนไว้

3. การแบ่งแยกทางเชิงสังคม (Social Exclusion):

   • Foucault ชี้ให้เห็นว่าไม่ใช่ทุกคนในสังคมจะได้รับสิทธิ์ในการพูดหรือเข้าถึง "การพูด" ในที่สาธารณะ บางกลุ่มหรือบุคคลอาจถูกกีดกันจากการแสดงความคิดเห็นหรือการพูดออกมา
   • ตัวอย่างเช่น กลุ่มชนชั้นต่ำ หรือชนกลุ่มน้อยในสังคมอาจไม่สามารถมีเสียงหรือบทบาทในการสร้างความรู้หรือแสดงความคิดเห็นในเรื่องที่สำคัญ
   • การแบ่งแยกและการปฏิเสธอย่างเช่นการแบ่งแยกระหว่างความบ้าและความมีเหตุผล วาทกรรมของคนบ้านั้นแตกต่างจากของคนอื่นๆ เพราะถูกตีค่าว่าไร้ความสำคัญและไม่จริงมาตั้งแต่ต้น แม้วาทกรรมของคนบ้าจะถูกเปล่งเสียงออกมาได้ แต่ก็จะได้รับการรับฟังจากแพทย์หรือจิตเวชนับเป็นกระบวนการแบ่งแยกที่ถูกค้ำจุนไว้ด้วยสถาบันที่เปิดโอกาสให้คนบ้าได้พูดและอนุญาตให้ผู้เชี่ยวชาญมารับฟังวาทะของคนบ้า 

4. การกำหนดสิทธิในการพูด (Authorization):

   • การพูดในสังคมมักจะถูกควบคุมโดยการกำหนดว่าใครสามารถมี "สิทธิ" ในการพูดหรือไม่ได้รับอนุญาตให้ออกความคิดเห็น
   • ในหลายกรณี สิทธิในการพูดอาจขึ้นอยู่กับตำแหน่งทางสังคม เช่น นักวิชาการ ผู้เชี่ยวชาญ หรือผู้ที่มีอำนาจสามารถพูดได้ในบางเรื่อง แต่คนอื่น ๆ อาจถูกจำกัดการพูด
   • ดังนั้น การให้สิทธิในการพูดมักจะเชื่อมโยงกับการมีอำนาจหรือสถานะในสังคม

Procedures of Exclusion ใน L’ordre du Discours ของ Foucault อธิบายถึงกระบวนการต่าง ๆ ที่สังคมใช้ในการควบคุมว่าใครสามารถพูดได้และใครไม่สามารถพูดได้ โดยมีการจำกัดการเข้าถึงพื้นที่การพูดและการสื่อสารในสังคม กระบวนการเหล่านี้ช่วยสร้างโครงสร้างอำนาจที่ทำให้บางเสียงถูกยอมรับและเผยแพร่ ในขณะที่เสียงบางเสียงถูกกีดกันหรือถูกปิดกั้นไป ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงการควบคุมความรู้และการสร้าง "ความจริง" ในสังคม.

The opposition between truth and falsity.  การอยู่ตรงข้ามกันระหว่างสิ่งที่จริงกับสิ่งที่เท็จ

ความปรารถนาที่จะรู้ถูกควบคุมโดยระบบการกีดกัน ความจริงมีประวัติศาสตร์เป็นของตัวเอง ซึ่งไม่ใช่ประวัติศาสตร์ของการจํากัดความจริง แต่เป็นประวัติศาสตร์ของการกําหนดขอบเขตของวิธีการ ของวัตถุแห่งความรู้... ซึ่งได้รับการสนับสนุนโดยแนวทางปฏิบัติของสถาบัน ซึ่งรวมถึงการใช้ความรู้ด้วย "ความจริง" นี้สร้างแรงกดดันต่อวาทกรรมอื่นๆ ซึ่งมาบรรจบกันที่วาทกรรมแห่งความจริง 

ซึ่งไม่ใช่แค่การแบ่งแยกในวาทกรรม หากแต่อยู่ในระดับของ “เจตจำนงของความจริง”

ที่ทำให้เกิดการแบ่งแยกระหว่างสิ่งที่จริงกับสิ่งที่เท็จ

กระบวนการกีดกันประเภทที่สามที่ว่าด้วยเจตจำนงแห่งความจริงนี้สำคัญ

เพราะเจตจำนงแห่งความจริงที่ได้รับการเกื้อหนุนค้ำจุนด้วยสถาบันนี้กำหนดความรู้

และกำหนดกลไกการทำงานของความรู้ด้วย

เจตจำนงแห่งความจริงอันเป็นกระบวนการควบคุมวาทกรรมภายนอกแบบที่สาม

จึงมีผลทำให้กระบวนการกีดกันแบบการห้ามและแบบการแบ่งแยกและปฏิเสธทำงานอยู่ต่อไปเรื่อยๆ ไม่จบสิ้น

By a paradox which it always displaces but never escapes, the commentary must say for the first time what had, nonetheless, already been said, and must repeat what had, however, never been said. (...) Commentary exorcises the chance element of discourse by giving it its due: it allows us to say something other than the text itself, but on condition that it is this text itself which is said, and in a sense completed." ("The Order of Discourse" 58) 

"ด้วยความขัดแย้งที่มันมักจะแทนที่แต่ไม่เคยหนีรอดไปได้ คําอธิบายต้องกล่าวเป็นครั้งแรกถึงสิ่งที่ได้กล่าวไปแล้ว และต้องพูดซํ้าถึงสิ่งที่ไม่เคยกล่าวมาก่อน (...) คําอธิบายจะขจัดองค์ประกอบโอกาสของคําพูดโดยให้สิ่งที่ควรเป็น มันช่วยให้เราพูดอะไรบางอย่างนอกเหนือจากข้อความนั้นเอง แต่ต้องมีเงื่อนไขว่าข้อความนั้นเองที่ถูกกล่าว และในความหมายที่สมบูรณ์"  

"The commentary-principle limits the chance element in discourse by the play of an identity which would take the form of repetition and sameness. The author-principle limits this same element of chance by the play of an identity which has the form of individuality and the
self". (59)

หลักการวิจารณ์จำกัดองค์ประกอบของโอกาสในวาทกรรมด้วยการเล่นของอัตลักษณ์ซึ่งมีรูปแบบของการทำซ้ำและความเหมือนกัน หลักการของผู้เขียนจำกัดองค์ประกอบของโอกาสเดียวกันนี้ด้วยการเล่นของอัตลักษณ์ซึ่งมีรูปแบบของความเป็นปัจเจกและตัวตน

Disciplines define the kind of discourse on their object which will become a part of the discipline (not just any kind of discourse).  

วินัยต่างๆ กำหนดประเภทของวาทกรรมเกี่ยวกับวัตถุของตนซึ่งจะกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของวินัย (ไม่ใช่วาทกรรมประเภทใดก็ได้)

วินัย ประกอบสร้างปัจเจกบุคคลขึ้น ; วินัยเป็นเทคนิคเฉพาะของอำนาจที่คำนึงถึงปัจเจกบุคคล ทั้งในฐานะวัตถุและเครื่องมือแห่งปฏิบัติการทางอำนาจ วินัยไม่ได้เป็นชัยชนะที่มีอำนาจ ... หากวินัยเป็นอำนาจที่เจียมเนื้อเจียมตัว และน่าฉงนสงสัย ซึ่งทำหน้าที่คิดคำนวณ แต่เป็นเศรษฐกิจแบบถาวร

สรุปหลักการสำคัญของ L’ordre du Discours(The Order of Discourse) :

1. การควบคุมการพูด:
   Foucault ชี้ให้เห็นว่าในสังคมมีระบบที่กำหนดว่าใครจะสามารถพูดอะไรและเมื่อไหร่ โดยมีข้อจำกัดที่สร้างขึ้นเพื่อควบคุมการพูดและการแสดงออกของความคิด เช่น ผู้มีอำนาจจะควบคุมการเข้าถึงคำพูดและการตีความข้อมูล ซึ่งทำให้บางเรื่องสามารถพูดได้ในบางช่วงเวลาและบางคนเท่านั้น เช่น การพูดเกี่ยวกับอำนาจหรือความรู้บางประเภท

2. การจัดระเบียบของการพูด:
   Foucault กล่าวถึง "ระเบียบ" (order) ของวาทกรรม(การพูด) ซึ่งหมายถึงวิธีการที่สังคมกำหนดกฎเกณฑ์ในการเข้าถึงและแสดงออกทางความคิดในที่สาธารณะ โดยการพูดบางอย่างอาจได้รับการยอมรับและเผยแพร่ไปในวงกว้าง ในขณะที่บางอย่างก็ถูกปิดกั้นหรือถูกเพิกเฉย

3. อำนาจและความรู้:
   ในทัศนะของ Foucault, อำนาจไม่ได้เป็นเพียงแค่สิ่งที่มีอยู่ในมือของรัฐหรือสถาบัน แต่ยังเป็นส่วนหนึ่งของการสร้างและควบคุมการพูดด้วย เมื่อมีการควบคุมการพูดหรือการสร้าง "ความจริง" (truth) ขึ้นมา มันจะช่วยรักษาอำนาจให้ดำรงอยู่และขยายไปในวงกว้าง

4. การจำกัดและการแบ่งแยก:
   Foucault เน้นว่าไม่ใช่ทุกคนจะสามารถพูดได้อย่างอิสระ มีการแบ่งแยกระหว่างสิ่งที่สามารถพูดได้และสิ่งที่ไม่สามารถพูดได้ ซึ่งมีการตั้งขอบเขตและมาตรฐานที่แตกต่างกันไปในแต่ละช่วงเวลา

5. การพูดในสถานการณ์เฉพาะ:
   เขายังพูดถึงว่า การพูดไม่ใช่แค่การพูดออกมาในที่สาธารณะ แต่มีการจำกัดว่าคุณจะสามารถพูดได้ในสถานการณ์ไหนและจะพูดถึงเรื่องอะไร ตัวอย่างเช่น บทบาทของนักวิชาการ หรือผู้เชี่ยวชาญในสาขาต่าง ๆ ที่มีสิทธิ์พูดในบางเรื่อง แต่ในบางกรณี คนที่ไม่มีสถานะหรือบทบาทที่ชัดเจนอาจถูกจำกัดการพูด

สรุปง่ายๆ:

ใน L’ordre du Discours, Foucault มองว่า การพูด และ การสื่อสาร ไม่ใช่แค่การแลกเปลี่ยนข้อมูลอย่างอิสระ แต่มีการควบคุมจากสังคมและอำนาจที่กำหนดว่าใครสามารถพูดอะไรได้และเมื่อไหร่ ดังนั้น การควบคุมและจัดระเบียบการพูดจึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยรักษาและขยายอำนาจในสังคม.

Foucault ใช้แนวคิดเหล่านี้เพื่อให้เห็นว่าความรู้และอำนาจนั้นไม่สามารถแยกออกจากกันได้ และการควบคุมการพูดสามารถเป็นเครื่องมือในการสร้างและรักษาความจริงในสังคม.

The Art of Existence : Michel Foucault

  

...ศิลปะแห่งการดำรงชีวิต(The Art of Existence)ตามที่เขาขยายความไว้ว่าการสร้างตัวตนโดยอาศัยเทคโนโลยีแห่งตัวตนคือความมุ่งมั่นและสมัครใจที่จะกระทำการ โดยบุคคลเป็นผู้เลือกที่จะทำจนกลายเป็นกฎเกณฑ์ทางพฤติกรรม มุ่งหวังเปลี่ยนแปลงตนเองและมีวิถีชีวิตที่เป็นตัวของตัวเอง สร้างชีวิตดั่งงานศิลปะที่มีคุณค่าทางสุนทรียะเพื่อบรรลุสู่บรรทัดฐานในการด ารงชีวิตบางประการ...” (McNay, 1996: 135

Foucault And Feminism: Power, Gender, and the Self)จาก แนวคิดเรื่องตัวตนที่รู้คิดและกระบวนการสร้างตัวตนของมิเชล ฟูโกต์ -ดร.เบญจวรรณ อุปัชฌาย์

 “Maybe our problem now is to discover that the self is nothing else than the historical correlation of the technology built in our history. Maybe the problem is to change those technologies. And in this case, one of the main political problems nowadays would be, in the strict sense of the word, the politics of ourselves.”
Michel Foucault

บางทีปัญหาของเราตอนนี้ก็คือการค้นพบว่าตัวตนนั้นไม่ใช่อะไรอื่นใดนอกจากความสัมพันธ์ทางประวัติศาสตร์ของเทคโนโลยีที่สร้างขึ้นในประวัติศาสตร์ของเรา บางทีปัญหาอาจอยู่ที่การเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีเหล่านั้น และในกรณีนี้ ปัญหาทางการเมืองหลักอย่างหนึ่งในปัจจุบันก็คือการเมืองของตัวเราเองตามความหมายที่แท้จริงของคำนี้

the arts of existence (life as a work of art)

Foucault defines ‘techniques of the self’ or ‘arts of existence’ as ‘those reflective and voluntary practices by which men not only set themselves rules of conduct, but seek to transform themselves, to change themselves in their singular being, and to make of their life into an oeuvre that carries certain aesthetic values and meets certain stylistic criteria’.
Foucault (1992) [1984]. The Use of Pleasure. The History of Sexuality: Volume Two. Tr. R. Hurley. Harmondsworth, Middlesex: Penguin, pp. 10-11.

 ศิลปะแห่งการดำรงอยู่ (ชีวิตเป็นงานศิลปะ)

ฟูโกต์ให้คำจำกัดความของ 'เทคนิคของตัวตน' หรือ 'ศิลปะแห่งการดำรงอยู่' ว่าเป็น 'การปฏิบัติที่ไตร่ตรองและสมัครใจซึ่งมนุษย์ไม่เพียงแต่ตั้งกฎเกณฑ์ในการประพฤติตนให้กับตนเองเท่านั้น แต่ยังแสวงหาการเปลี่ยนแปลงตนเอง เปลี่ยนแปลงตนเองในตัวตนเฉพาะตน และสร้างชีวิตของตนให้เป็น  ผลงาน  ที่มีค่านิยมด้านสุนทรียศาสตร์บางประการและตรงตามเกณฑ์ด้านสไตล์บางประการ'

 The Art of Existence หรือ "ศิลปะแห่งการดำรงอยู่" ตามแนวคิดของ Michel Foucault เป็นการพูดถึงวิธีที่เราสามารถพัฒนาตนเองและการมีชีวิตในโลกนี้อย่างมีความหมายโดยการใช้เทคนิคหรือวิธีการที่ช่วยให้เรารู้จักตัวเองและบริหารชีวิตอย่างมีสติ การแสวงหาความหมายในชีวิตไม่ได้เป็นแค่การตอบสนองต่อสิ่งที่เกิดขึ้นจากภายนอก แต่เป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการสร้างและกำหนดตัวตนของเราเองอย่างมีสติ

ประสบการณ์ของตนเองนั้นไม่ใช่สิ่งที่ได้รับมาแต่กําเนิด แต่ถูกสร้างขึ้นในความสัมพันธ์เชิงอํานาจและเกมแห่งความจริงและเท็จ ในปฏิสัมพันธ์ระหว่างความจริงและความสัมพันธ์เชิงอํานาจ บุคคลนั้นสร้างความสัมพันธ์บางอย่างกับตนเอง ฟูโกต์กําหนดความสัมพันธ์กับตนเองและการดํารงอยู่ของตนเองว่าเป็น
พื้นที่หลักของความกังวลทางจริยธรรมและเป็นสาขาที่สําคัญที่สุดที่ค่านิยมด้านสุนทรียศาสตร์จะถูกนําไปใช้ ในสุนทรียศาสตร์แห่งการดํารงอยู่ของเขา เขาเชิญชวนให้บุคคลนั้นสร้างปัญหาให้กับความสัมพันธ์กับตนเอง และโดยใช้ "self-techniques เทคนิคเกี่ยวกับตนเอง" เพื่อเปลี่ยนความสัมพันธ์นั้นให้กลายเป็นงานศิลปะ ความสัมพันธ์กับผู้อื่นที่ใกล้ชิดซึ่งถูกหล่อหลอมเป็นมิตรภาพนั้นมีความสําคัญต่อแนวทางจริยธรรม-สุนทรียศาสตร์นี้

แนวคิดสำคัญจาก Michel Foucault เกี่ยวกับ "The Art of Existence"

1. การสร้างตัวตน (Subjectivity): Foucault เชื่อว่า การที่เราจะรู้จักตัวเองนั้นไม่ได้เป็นเรื่องของการค้นพบความจริงที่ซ่อนอยู่ภายในตัวเรา แต่เป็นกระบวนการที่เราใช้ในการสร้างตัวตนหรือ "subjectivity" ผ่านการฝึกฝนและการกระทำต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งตัวตนไม่ได้เป็นสิ่งที่คงที่ แต่เปลี่ยนแปลงไปตามเวลาผ่านกระบวนการของการปฏิบัติ การใช้วิธีการในการปรับตัว และการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง

2. การดูแลตัวเอง (Care of the Self): Foucault กล่าวถึงแนวคิดของ "การดูแลตัวเอง" ซึ่งหมายถึงการที่บุคคลต้องมีการพัฒนาและดูแลจิตใจ กาย และอารมณ์ของตนเองอย่างสม่ำเสมอ เขามองว่าการดูแลตัวเองไม่ใช่แค่การรักษาสุขภาพทางกายภาพ แต่ยังรวมถึงการทำให้จิตใจและการดำเนินชีวิตมีความหมายและมีความสุข ซึ่งเป็นกระบวนการที่ต้องใช้การตั้งคำถามกับตัวเองและการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง

3. เทคนิคการดำรงอยู่ (Techniques of the Self): Foucault แนะนำว่าเราใช้ "เทคนิค" ต่างๆ เช่น การทำสมาธิ การคิดพิจารณา การฝึกฝนตนเอง หรือการใช้วิธีการต่างๆ ในการพัฒนาตนเอง สิ่งเหล่านี้เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เราควบคุมและกำหนดชีวิตของเราได้ดียิ่งขึ้น วิธีเหล่านี้อาจจะเป็นการจัดการกับอารมณ์ ความคิด หรือการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อให้สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุขและมีความหมาย

วิธีที่จะนำแนวคิด "The Art of Existence" มาพัฒนาชีวิตและตัวตนในชีวิตประจำวัน

1. การตั้งคำถามกับตัวเอง: การตั้งคำถามกับตัวเองเกี่ยวกับสิ่งที่เราต้องการในชีวิต การกระทำที่เราทำอยู่ในทุกๆ วัน หรือการที่เราสามารถเป็นตัวเองได้อย่างไร เป็นกระบวนการที่ช่วยให้เรามีสติและรู้ตัวในทุกๆ ช่วงเวลาของชีวิต เช่น ถามตัวเองว่า "วันนี้ฉันทำอะไรเพื่อพัฒนาตัวเองบ้าง?" หรือ "สิ่งนี้สอดคล้องกับตัวตนที่ฉันต้องการหรือไม่?"

2. การฝึกฝนสติและการมีจิตใจที่มั่นคง: การใช้เทคนิคต่างๆ เช่น การทำสมาธิ การหายใจลึกๆ หรือการฝึกจิตให้มีสมาธิ เป็นวิธีหนึ่งในการพัฒนาความสามารถในการควบคุมตัวเองและอารมณ์ให้ดีขึ้น ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของการดูแลตัวเอง

3. การพัฒนาและปรับปรุงตัวตน: การใช้ชีวิตอย่างมีความหมายต้องมีการพัฒนาตัวเองในด้านต่างๆ เช่น การพัฒนาทักษะ การปรับพฤติกรรมที่ไม่ดี หรือการสร้างความสัมพันธ์ที่ดี สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้เราดำรงชีวิตอย่างมีความสุขและมีความหมายในระยะยาว

4. การรักษาความเป็นอิสระและเลือกทางเดินชีวิต: แนวคิดของ Foucault ชี้ให้เห็นว่าเราควรมีอิสระในการเลือกทางเดินของชีวิตเราเอง โดยไม่ถูกครอบงำจากกฎเกณฑ์หรือบรรทัดฐานของสังคม การฝึกฝนตัวเองในการตัดสินใจอย่างมีสติและมีการวิเคราะห์ช่วยให้เรากำหนดชีวิตของเราได้ตามที่ต้องการ

สรุป

การนำ The Art of Existence มาใช้ในชีวิตประจำวันหมายถึงการฝึกฝนและพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่อง ผ่านกระบวนการของการตั้งคำถาม การดูแลตัวเอง การใช้เทคนิคต่างๆ ในการดำรงอยู่ และการมีสติในการดำเนินชีวิตทุกขั้นตอน เราสามารถพัฒนาตัวตนและชีวิตของเราให้มีความหมายและเต็มไปด้วยความสุขในแบบที่เราเลือกเองได้

What is Enlightenment? — Michel Foucault

 

 จาก — Foucault, Michel. “What is Enlightenment?” In The Foucault Reader, by P. Rabinow, 32-50. Pantheon Books, 1984.

The Enlighterment Movement พยายามเสนอให้มนุษย์สามารถพัฒนาให้ตัวเองหลุดพ้น ไปจากสภาวะที่ต้องอาศัยผู้อื่นเป็นผู้ชี้นำให้เข้าใจสิ่งต่างๆ ได้ (immaturity) (จากมิเชล ฟูโกต์: ปัญญาชนความจริงและอำนาจ // ธเนศ วงศ์ยานนาวา(2528))

 สังคมสมัยใหม่จึงมีความสามารถในการควบคุมให้มนุษย์อยู่ใต้อาณัติได้อย่าง มีประสิทธิภาพด้วยวิธีการอย่างเช่น "วินัย" ซึ่งเป็นสิ่งที่ฟูโกต์เรียกว่าเป็น anatomo-politics of the human body และอีกวิธีหนึ่งก็คือ ควบคุมเกี่ยวกับปัญหาสุขภาพ การเกิด การตาย การมีชีวิตที่ยาวนานอันเป็นส่วนสำคัญในระบบการผลิต  bio-politics of the population

Aude sapere: “dare to know,” “have the courage, the audacity, to know.” Thus Enlightenment must be considered both as a process in which men participate collectively and as an act of courage to be accomplished personally. Men are at once elements and agents of a single process. They may be actors in the process to the extent that they participate in it; and the process occurs to the extent that men decide to be its voluntary actors.

Aude sapere : “กล้าที่จะรู้” “ต้องมีความกล้า กล้าเสี่ยงที่จะรู้” ดังนั้น การตรัสรู้จึงต้องพิจารณาทั้งในฐานะกระบวนการที่มนุษย์มีส่วนร่วมร่วมกัน และเป็นการกระทำที่กล้าหาญที่จะบรรลุผลสำเร็จด้วยตนเอง มนุษย์เป็นทั้งองค์ประกอบและตัวแทนของกระบวนการเดียว พวกเขาอาจเป็นผู้กระทำในกระบวนการในขอบเขตที่พวกเขาเข้าร่วม และกระบวนการเกิดขึ้นในระดับที่มนุษย์ตัดสินใจที่จะเป็นผู้กระทำโดยสมัครใจ

บทความ “What is Enlightenment?” ของ Michel Foucault ซึ่งเผยแพร่ใน The Foucault Reader (1984) พูดถึงแนวคิดเกี่ยวกับ การสว่างทางปัญญา หรือ ความหลุดพ้น (Enlightenment) และวิธีที่ Foucault เข้าใจและวิเคราะห์แนวคิดนี้ในแง่มุมใหม่ที่แตกต่างจากแนวคิดดั้งเดิม
สาระสำคัญของบทความ

    ความหลุดพ้นในความหมายของ Kant: Foucault เริ่มต้นโดยการอ้างถึงบทความ "Was ist Aufklärung?" (อะไรคือตรัสรู้?) ของ Immanuel Kant ซึ่งตีพิมพ์ในปี 1784 และเป็นการถกเถียงเกี่ยวกับความหมายของความหลุดพ้นในยุคสมัยนั้น ฟูโกต์เห็นว่า Kant กำหนดความหลุดพ้นว่าเป็น "การออกจากการเป็นทาสของตนเอง" ซึ่งหมายถึงการใช้เหตุผลและการคิดอย่างอิสระเพื่อปลดปล่อยตัวเองจากการยอมรับสิ่งต่างๆ โดยไม่มีการตรวจสอบ

    การตีความความหลุดพ้น: ฟูโกต์ชี้ให้เห็นว่า ความหลุดพ้นไม่ได้เป็นแค่กระบวนการทางปัญญาที่เน้นการได้รับความรู้ใหม่ แต่เป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการ ตั้งคำถามกับการควบคุม ความหลุดพ้นคือการทบทวนและปฏิเสธสภาพการณ์ของความยอมรับที่ไม่คิด วิเคราะห์ และไม่ได้ตั้งคำถามกับอำนาจที่มีอยู่ในสังคม

    ความหลุดพ้นเป็นท่าทีหรือวิธีคิด: ฟูโกต์เสนอว่า ความหลุดพ้นไม่ใช่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต แต่เป็นท่าทีหรือวิธีคิดที่สามารถนำมาใช้ในทุกยุคทุกสมัย ความหลุดพ้นเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นตลอดเวลาในชีวิตประจำวัน การที่เราตั้งคำถามกับตัวเองและกับสิ่งที่อยู่รอบตัวเรานั้นเป็นสิ่งที่สำคัญ

    วิธีคิดใหม่และการวิพากษ์อำนาจ: ฟูโกต์เน้นว่า ความหลุดพ้นคือกระบวนการของการวิพากษ์อำนาจ ซึ่งเป็นการเข้าใจว่าความรู้และอำนาจไม่ใช่สิ่งที่แยกจากกัน แต่เป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องกันอย่างลึกซึ้ง ในความหลุดพ้น เราต้องการที่จะทำความเข้าใจและตั้งคำถามกับวิธีที่สังคมใช้ในการควบคุมพฤติกรรมของเรา เช่น กฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่กำหนดว่าอะไรคือ "ปกติ" หรือ "ผิดปกติ"

    ความสำคัญของการวิจารณ์ตนเอง: ฟูโกต์ชี้ให้เห็นว่า ความหลุดพ้นต้องเริ่มจากการ วิจารณ์ตนเอง และไม่ใช่แค่การเปลี่ยนแปลงสังคมเท่านั้น แต่ยังหมายถึงการเข้าใจและทบทวนวิธีที่เราปฏิบัติต่อโลก ความรู้สึก และพฤติกรรมของตัวเอง การวิจารณ์นี้เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เรารู้จักอำนาจที่กำหนดตัวตนของเราและการดำเนินชีวิตในสังคม

สรุป

บทความของ Foucault เรื่อง “What is Enlightenment?” เป็นการตีความใหม่เกี่ยวกับแนวคิดความหลุดพ้น โดยเน้นการใช้ การวิพากษ์อำนาจ และการตั้งคำถามเกี่ยวกับสิ่งที่เราเชื่อและยอมรับในชีวิตประจำวัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการวิจารณ์วิธีการที่สังคมใช้ในการควบคุมพฤติกรรมและความคิดของบุคคล ความหลุดพ้นในมุมมองของ Foucault ไม่ใช่เพียงแค่การพัฒนาความรู้ แต่เป็นกระบวนการของการตั้งคำถามกับสิ่งที่เราเชื่อและกระทำตามโดยไม่คิดพิจารณา 

การเปรียบเทียบแนวคิดเกี่ยวกับการตรัสรู้ของ Michel Foucault ในบทความ “What is Enlightenment?” กับการตรัสรู้ใน พุทธศาสนา ช่วยให้เราเห็นความแตกต่างในแนวทางการมองโลกและวิธีการที่มนุษย์สามารถบรรลุถึงความรู้หรือความเข้าใจในตัวเอง ทั้งในด้านจิตวิทยาและสังคมศาสตร์ การเปรียบเทียบนี้สามารถแบ่งออกเป็นข้อเหมือนและข้อต่างได้ดังนี้:

ข้อเหมือน

1. การตั้งคำถามกับสภาพปัจจุบัน

   • Foucault เน้นการวิพากษ์สังคมและอำนาจ โดยการตรัสรู้ของเขาคือการตั้งคำถามและวิจารณ์เกี่ยวกับสิ่งที่ถูกยอมรับในสังคมว่าเป็น "ปกติ" หรือ "ถูกต้อง" โดยเฉพาะในเรื่องของอำนาจและการควบคุม
   • พุทธศาสนา การตรัสรู้ในพุทธศาสนาคือการตระหนักถึงสภาพความจริงของชีวิต การตั้งคำถามเกี่ยวกับการเกิด, การแก่, การเจ็บ, การตาย และการดับทุกข์ เป็นการออกจากสภาวะที่ติดอยู่ในความเข้าใจผิดเกี่ยวกับโลกและตัวตน

2. การรู้เท่าทันธรรมชาติของสังคมและตัวตน

   • Foucault พูดถึงการเข้าใจการกระจายของอำนาจในสังคมที่มีผลต่อความคิดและพฤติกรรมของบุคคล เช่น การที่สังคมกำหนดความ "ปกติ" หรือ "ผิดปกติ" ของมนุษย์
   • พุทธศาสนา ตรัสรู้คือการเห็นความจริงของโลกและชีวิตว่าเป็นทุกข์ (dukkha), เกิดจากการยึดติด (attachment) และอวิชชา (ignorance) ซึ่งต้องการการปล่อยวางและการทำลายกิเลสเพื่อเข้าถึงความสงบและนิพพาน

ข้อแตกต่าง

1. การเข้าใจการตรัสรู้

   • Foucault: การตรัสรู้ของ Foucault มีแนวโน้มที่จะมองว่าเป็นกระบวนการทางสังคมที่เกี่ยวข้องกับการวิพากษ์และทบทวนอำนาจ, ความรู้, และความสัมพันธ์ในสังคม การตรัสรู้ไม่ได้หมายถึงการเข้าถึงความจริงในเชิงปรัชญาหรือทางจิตวิญญาณ แต่เป็นการเปิดเผยโครงสร้างอำนาจที่ควบคุมการคิดและพฤติกรรมของบุคคล
   • พุทธศาสนา: การตรัสรู้ในพุทธศาสนาคือการบรรลุถึงความจริงที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับธรรมชาติของชีวิตและโลกภายใน, ซึ่งหมายถึงการตระหนักรู้ในสภาวะที่แท้จริงของการเกิด, แก่, เจ็บ, ตาย และการหลุดพ้นจากความทุกข์ ความตรัสรู้ในพุทธศาสนาเน้นที่การเข้าถึง นิพพาน (Nirvana) ซึ่งหมายถึงการหลุดพ้นจากการเกิดและการตาย

2. การวิพากษ์อำนาจ

   • Foucault มองว่าอำนาจไม่ได้ถูกควบคุมโดยผู้มีอำนาจเพียงไม่กี่คน แต่มันกระจายอยู่ในทุกๆ มุมของชีวิต สังคมมีอำนาจในรูปแบบต่างๆ ที่ควบคุมการกระทำและการคิดของบุคคล
   • พุทธศาสนา การตรัสรู้ในพุทธศาสนามีเป้าหมายในการพ้นจากการยึดติดในอัตตาและกิเลสที่ทำให้เกิดความทุกข์ การตรัสรู้ไม่เกี่ยวข้องกับการวิพากษ์สังคมหรืออำนาจในเชิงสังคมศาสตร์ แต่มุ่งเน้นไปที่การเข้าใจตัวเองและความจริงภายในจิตใจของมนุษย์

3. การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น

   • Foucault: การตรัสรู้ของ Foucault เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงวิธีที่บุคคลหรือกลุ่มคนมองโลกและการรับรู้สิ่งต่างๆ ผ่านการตั้งคำถามเกี่ยวกับ "ความปกติ" ในสังคม และการเข้าใจว่าอำนาจที่มีอยู่ในสังคมมีผลต่อการกำหนดความรู้สึกและความคิดของเรา
   • พุทธศาสนา: การตรัสรู้ในพุทธศาสนาไม่เพียงแค่การตั้งคำถาม แต่เป็นการเข้าถึงสภาวะของจิตที่ปลอดจากกิเลสและการยึดติด การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นในระดับจิตใจและความรู้สึกอย่างลึกซึ้ง ซึ่งนำไปสู่การดับทุกข์และการเข้าถึงการปล่อยวาง

การวิเคราะห์

• Foucault ดูการตรัสรู้ในแง่ของ การทบทวนอำนาจและโครงสร้างสังคม มากกว่าเป็นกระบวนการทางจิตวิญญาณ การวิพากษ์อำนาจในสังคมทำให้เราสามารถเข้าใจการควบคุมในรูปแบบต่างๆ ที่มีผลต่อการคิดและการกระทำ
• พุทธศาสนา ตรัสรู้ในแง่ของ การรู้เท่าทันธรรมชาติของชีวิตและการดับทุกข์ ผ่านการปล่อยวางและการลดละความยึดมั่นในสิ่งต่างๆ ที่ทำให้เกิดทุกข์ การตรัสรู้ในพุทธศาสนาเป็นการเข้าใจความจริงของโลกและการดำเนินชีวิตที่ปราศจากความทุกข์

สรุป

การตรัสรู้ของ Foucault และ พุทธศาสนา แม้จะมีจุดมุ่งหมายที่แตกต่างกัน — หนึ่งมุ่งไปที่การวิพากษ์สังคมและอำนาจ อีกหนึ่งมุ่งไปที่การหลุดพ้นจากความทุกข์และการบรรลุนิพพาน — แต่ทั้งสองแนวคิดยังมีจุดร่วมในการที่ทั้งสองมองการตรัสรู้เป็นกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการตั้งคำถามและการทบทวนสิ่งที่ถือว่าเป็น "ความจริง" ในสังคมและชีวิตส่วนตัวเป็นอย่างไร

Genealogy ของ Michel Foucault เป็นแนวคิดที่เน้นการศึกษา "กำเนิด" และ "วิวัฒนาการ" ของความคิด, ค่านิยม, และระเบียบสังคมต่าง ๆ ผ่านการตรวจสอบประวัติศาสตร์อย่างลึกซึ้ง โดยการมองว่าความรู้และอำนาจที่มีอยู่ในสังคมไม่ได้เกิดขึ้นจากการพัฒนาอย่างเป็นธรรมชาติหรือเป็นระเบียบ แต่มีรากฐานมาจากการต่อสู้, ความขัดแย้ง, และกระบวนการต่าง ๆ ที่ซับซ้อนและมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา

แนวคิด Genealogy ในมุมมองนักจิตวิทยา

จากมุมมองของนักจิตวิทยา แนวคิด Genealogy ของ Foucault มีความสำคัญในการศึกษาอำนาจและการควบคุมจิตใจมนุษย์ โดยเฉพาะในเรื่องของ การทำให้เกิด "ปกติ" (Normalization) และ การควบคุมตัวตน (Self-regulation)

1. การสร้างความ "ปกติ" ในสังคม: Foucault แสดงให้เห็นว่า การปกครองสังคมในยุคสมัยต่าง ๆ ไม่ได้ทำผ่านการใช้ความรุนแรงโดยตรง แต่ทำผ่านการกำหนดความ "ปกติ" ซึ่งเป็นมาตรฐานที่ผู้คนต้องยึดถือ เช่นในเรื่องการทำงาน, สุขภาพ, หรือแม้กระทั่งการศึกษาของบุคคล ในแง่ของจิตวิทยา นักจิตวิทยามองว่า สังคมมีอิทธิพลอย่างมากในการกำหนดว่าอะไรเป็น "ปกติ" และอะไรเป็น "ผิดปกติ" และมีการควบคุมจิตใจผ่านมาตรฐานเหล่านี้

2. การควบคุมจิตใจและการสร้างตัวตน: Foucault มองว่าความรู้ (knowledge) และอำนาจ (power) สัมพันธ์กัน และมีการกระจายไปในทุก ๆ ด้านของชีวิต จิตวิทยาสามารถนำแนวคิดนี้มาใช้ในการทำความเข้าใจว่าความคิด, ความรู้สึก, และพฤติกรรมของบุคคลไม่ใช่เพียงแค่ผลของธรรมชาติหรือบุคลิกภาพที่แท้จริง แต่เป็นผลจากอิทธิพลของอำนาจในสังคมที่กำหนดว่าอะไรคือสิ่งที่ยอมรับได้และไม่ยอมรับได้

3. การจัดการกับจิตใจผ่าน "การตรวจสอบตัวเอง": การตรวจสอบตัวเอง หรือ "การดูแลตัวเอง" (self-care) ในมุมมอง Foucault เกิดขึ้นจากการที่ผู้คนเริ่มนำระบบมาตรฐานต่าง ๆ มาใช้กับตัวเอง เช่น การควบคุมอาหาร, พฤติกรรมการทำงาน, หรือการรักษาสุขภาพ จิตวิทยาในแง่นี้เน้นไปที่กระบวนการที่ผู้คนยอมรับและฝึกฝนตนเองตามกรอบที่สังคมกำหนด

แนวทางการนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน

1. การตั้งคำถามกับค่านิยมและมาตรฐานสังคม: ในชีวิตประจำวัน เราสามารถนำแนวคิด Genealogy ไปใช้โดยการตั้งคำถามกับ "ความปกติ" ที่สังคมกำหนดให้เรา ตัวอย่างเช่น การตั้งคำถามกับมาตรฐานความสำเร็จ, ความงาม, หรือวิธีการใช้ชีวิตที่สังคมคาดหวัง ซึ่งอาจช่วยให้เรามีอิสระในการเลือกทางเดินชีวิตที่เหมาะสมกับตนเอง

2. การตรวจสอบและเข้าใจอิทธิพลของอำนาจในชีวิต: การตระหนักว่าอำนาจในสังคมมีอิทธิพลต่อวิธีคิดและพฤติกรรมของเราเป็นสิ่งสำคัญ เราสามารถทำความเข้าใจว่าเรากำลังถูกบังคับหรือถูกควบคุมด้วยการกำหนดที่ไม่เป็นธรรมและเริ่มคิดหาวิธีที่จะเป็นตัวของตัวเองอย่างมีความรู้สึกตระหนักถึงการควบคุมจากภายนอก

3. การรับรู้และปรับตัวตามความเป็นจริง: ในการจัดการกับปัญหาหรือความเครียดในชีวิตประจำวัน เราสามารถนำแนวคิดของ Foucault มาใช้ในการรู้ตัวและปรับตัวตามสถานการณ์ได้ดียิ่งขึ้น การยอมรับว่าความรู้สึกหรือพฤติกรรมบางอย่างอาจไม่ได้มาจากตัวตนแท้ ๆ ของเรา แต่เป็นผลจากอิทธิพลภายนอก เช่น ระบบการศึกษาหรือวัฒนธรรมที่กำหนดมาตรฐานต่าง ๆ

 

Genealogy ของ Foucault สอนให้เรามองความรู้, อำนาจ, และการควบคุมในชีวิตประจำวันจากมุมมองที่เป็นกระบวนการทางประวัติศาสตร์และสังคม ไม่ใช่เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นโดยบังเอิญหรือเป็นธรรมชาติ การใช้แนวคิดนี้ในชีวิตประจำวันช่วยให้เราตระหนักถึงอิทธิพลของสังคมที่มีต่อความคิดและพฤติกรรม และสามารถตั้งคำถามเกี่ยวกับสิ่งที่ถือว่า "ปกติ" หรือ "ถูกต้อง" เพื่อเลือกใช้ชีวิตในแบบที่เหมาะสมกับตนเองมากขึ้น 

What is the relationship between politics and love?

Photo by Laura Ockel on Unsplash

 The politics of love(https://medium.com/moviente/the-politics-of-love-c00dd5df8243)

Politics is everywhere – from the way we dress, what we eat, how we travel, and where we live. Politics also trickles into the most intimate aspects of our lives, mostly subconsciously, and this includes our relationships. With capitalism creating a premium version of dating apps, valentine’s day, the manosphere, social media, gender roles, and heteronormativity, there is an astronomical presence of politics in our relationships. Perhaps when we break free from these politicised ideas of love, we can find true satisfaction in relationships and even liberation from the societal pressures that come with them.

การเมืองมีอยู่ทุกที่ ไม่ว่าจะเป็นวิธีการแต่งตัว สิ่งที่เรากิน การเดินทาง และสถานที่ที่เราใช้ชีวิต การเมืองยังแทรกซึมเข้าไปในส่วนที่สำคัญที่สุดในชีวิตของเรา ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในจิตใต้สำนึก และรวมถึงความสัมพันธ์ของเราด้วย เมื่อระบบทุนนิยมสร้างแอพหาคู่เวอร์ชันพรีเมียม วันวาเลนไทน์ โลกของผู้ชาย โซเชียลมีเดีย บทบาททางเพศ และบรรทัดฐานทางเพศแบบรักต่างเพศ การเมืองก็เข้ามามีบทบาทอย่างมากในความสัมพันธ์ของเรา บางทีเมื่อเราหลุดพ้นจากแนวคิดเรื่องความรักที่ถูกทำให้เป็นการเมือง เราก็จะพบกับความพึงพอใจที่แท้จริงในความสัมพันธ์ และแม้กระทั่งปลดปล่อยตัวเองจากแรงกดดันทางสังคมที่ตามมาด้วย 

ความจริงก็คือ ระบบทุนนิยม (โดยเฉพาะระบบทุนนิยมชายเป็นใหญ่ในระยะหลัง) ได้บิดเบือนแนวคิดเรื่องความรักของเรา เราถูกพันธนาการไว้กับแนวคิดเรื่องความรักที่เน้นเรื่องวัตถุนิยมและเพศ และมันจะดูแตกต่างไปอย่างสิ้นเชิงหากไม่มีมาตรฐานทางสังคมเหล่านี้ ลองจินตนาการถึงโลกที่เราสามารถสำรวจความรัก พบกับความรัก และแสดงความรักโดยปราศจากอุดมคติอันเข้มงวดที่กำหนดโดยประเพณี ระบบทุนนิยม และระบบชายเป็นใหญ่ ความสัมพันธ์เป็นเรื่องเร่งด่วน โดยเฉพาะสำหรับผู้หญิง ซึ่งพวกเธอต้องลงหลักปักฐานอย่างรวดเร็ว แต่งงาน และมีลูก – อย่างรวดเร็วเพื่อไม่ให้ใครมีเวลาพิจารณาว่าอะไรจะทำให้พวกเธอมีความสุขจริงๆ บางทีผู้หญิงเองก็กำลังต่อสู้กับแนวคิดเรื่องเงินทองของวัยหนุ่มสาวเช่นกัน เราไม่ได้รับสิทธิพิเศษในการแก่ตัวในแบบเดียวกับผู้ชาย ฉันอยู่ในวัยยี่สิบกลางๆ และเคยถูกเตือนเกี่ยวกับนาฬิกาชีวภาพของตัวเองและความจริงที่ว่าผู้ชายไม่อยากออกเดทกับใครที่อายุ 30 กว่าๆ หลายครั้ง

The politics of platonic love

การเมืองแห่งความรักแบบเพลโต (https://en.wikipedia.org/wiki/Platonic_love)

สังคมทุนนิยมไม่สนับสนุนหรือเฉลิมฉลองความรักแบบเพลโตในแบบเดียวกับความรักแบบโรแมนติก ความรักแบบเพลโตไม่สามารถแปลงเป็นเงินได้ในแบบเดียวกับการหมั้นหมาย การแต่งงาน การมีลูก และการจำนองบ้าน ฉันพบว่าความรักแบบเพลโตเป็นหนึ่งในแง่มุมที่สำคัญที่สุดของชีวิต ฉันได้เรียนรู้เกี่ยวกับความรักจากมิตรภาพมากกว่าสิ่งอื่นใด นอกจากนี้ ความรักแบบเพลโตยังให้พื้นที่ที่ปลอดภัยแก่ฉันในการมองความสัมพันธ์ที่ฉันไม่ต้องการ รวมถึงสามารถระบุการพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกันได้อีกด้วย

ดังที่ได้กล่าวไปแล้ว ความสัมพันธ์ถูกทำให้กลายเป็นสินค้า การออกเดทเป็นสิ่งที่ทำกำไรได้ วันวาเลนไทน์เป็นวันที่น่าตื่นเต้น แหวนเพชรหมั้นเป็นสิ่งที่สร้างขึ้นโดยทุนนิยม อุตสาหกรรมการจัดงานแต่งงานเป็นตลาดที่มีมูลค่า 7 หมื่นล้านดอลลาร์ สินเชื่อที่อยู่อาศัยถูกผลักดัน เด็ก ๆ เป็นตัวขับเคลื่อนวัฏจักรทุนนิยม การหย่าร้างเป็นอุตสาหกรรมที่มีมูลค่า 5 หมื่นล้านดอลลาร์ มีเหตุผลว่าทำไมความคิดที่จะเป็นโสดถึงถูกทำให้อับอายในสังคม ความรักแบบเพลโตยังไม่ถูกทำให้แปดเปื้อนโดยมือที่สกปรกของทุนนิยม นั่นคือเหตุผลว่าทำไมมันถึงรู้สึกจริงมากขึ้น

การต่อต้านที่แท้จริงคือการดำรงอยู่ตามธรรมชาติโดยไม่รู้สึกอึดอัดว่าคุณต้องกลายเป็น "อีกครึ่งหนึ่ง" ของคนอื่น คุณเป็นคนที่สมบูรณ์แบบโดยไม่ต้องมีมนุษย์คนอื่น เลี้ยงตัวเองด้วยความรักที่คุณมอบให้กับคนอื่นและดูว่าชีวิตของคุณจะเจริญรุ่งเรืองอย่างไร เป็นตัวของตัวเอง

ความรักถูกทำให้เป็นเงิน ถูกควบคุม และจำเป็นต้องมีในรูปแบบที่รุนแรงเพื่อให้ระบบทุนนิยมทำงานต่อไป จนทำให้ความหมายของความรักและคู่ชีวิตกลายเป็นแนวคิดที่คลุมเครือและปนเปื้อน

 LOVE AND POLITICS

What is the relationship between politics and love? Is it that politics also involves events, declarations and fidelities?

การเมืองกับความรักมีความสัมพันธ์กันอย่างไร? การเมืองก็เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ คำประกาศ และความซื่อสัตย์ด้วยหรือไม่?

ในความคิดของฉัน politics constitutes a truth procedure การเมืองเป็นกระบวนการค้นหาความจริง political action tests out the truth of what the collective is capable of achieving. แต่เป็นกระบวนการที่เน้นที่ส่วนรวม ฉันหมายถึง การดำเนินการทางการเมืองเป็นการทดสอบความจริงว่าส่วนรวมสามารถบรรลุสิ่งใดได้บ้าง ตัวอย่างเช่น การเมืองสามารถยอมรับความเท่าเทียมกันได้หรือไม่ การเมืองสามารถผสานรวมสิ่งที่ไม่เหมือนกันได้หรือไม่ การเมืองยอมรับได้หรือไม่ว่ามีเพียงโลกเดียวเท่านั้น การเมืองเป็นเช่นนี้ สาระสำคัญของการเมืองสามารถรวมเข้ากับคำถามที่ว่า 

บุคคลมีความสามารถอะไรเมื่อพวกเขาพบปะ จัดระเบียบ คิด และตัดสินใจ ในความรัก การเมืองเป็นเรื่องของคนสองคนที่สามารถจัดการกับความแตกต่างและสร้างสรรค์ความแตกต่างได้ ในทางการเมือง การเมืองเป็นเรื่องของการค้นหาว่าคนจำนวนหนึ่ง ซึ่งแท้จริงแล้วคือกลุ่มคนจำนวนมาก สามารถสร้างความเท่าเทียมกันได้หรือไม่ และเช่นเดียวกับที่ครอบครัวดำรงอยู่ที่ระดับของความรักเพื่อสังคม ในระดับของการเมือง อำนาจของรัฐมีอยู่เพื่อระงับความกระตือรือร้น ความสัมพันธ์อันซับซ้อนแบบเดียวกันนี้มีอยู่ระหว่างการเมืองในฐานะวิธีคิดเชิงปฏิบัติและเชิงรวมหมู่เกี่ยวกับประเด็นเรื่องอำนาจโดยมีรัฐเป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการและควบคุม และประเด็นเรื่องความรักกับการประดิษฐ์คิดค้นที่ไร้ขอบเขตของสองและครอบครัวในฐานะหน่วยพื้นฐานของความเป็นเจ้าของและความเห็นแก่ตัว

โดยพื้นฐานแล้ว หากคุณเล่นกับคำว่า "รัฐ" คุณสามารถนิยามครอบครัวว่าเป็นรัฐแห่งความรักได้ ตัวอย่างเช่น เมื่อคุณเข้าร่วมในขบวนการมวลชนทางการเมือง คุณจะพบกับความตึงเครียดอย่างมากระหว่างคำถามที่ว่า "what is the collective capable of?” ส่วนรวมมีความสามารถอะไร" กับอำนาจและสิทธิของรัฐ ผลลัพธ์ก็คือ รัฐมักจะเกี่ยวกับการทรยศต่อความหวังทางการเมือง ฉันควรยืนยันหรือไม่ว่าครอบครัวมักจะเกี่ยวกับการทรยศต่อความรักเสมอ ชัดเจนว่าต้องถามคำถามนี้ ในมุมมองของฉัน มันส่งผลต่อจุดต่อจุดและการตัดสินใจต่อการตัดสินใจเท่านั้น มีจุดของการประดิษฐ์ทางเพศ ของเด็กๆ ของงาน ของเพื่อน ของการออกไปเที่ยวกลางคืน ของวันหยุด หรืออะไรก็ตาม และการจำกัดจุดเหล่านี้ทั้งหมดให้อยู่ในขอบเขตของการประกาศความรักนั้นไม่ใช่เรื่องง่าย ในทางการเมืองก็มีจุดของอำนาจรัฐ แนวชายแดน กฎหมาย และตำรวจ และไม่เคยง่ายเลยที่จะให้จุดเหล่านี้อยู่ในกรอบทางการเมืองที่เปิดกว้าง เสมอภาค และปฏิวัติ

ในทั้งสองกรณี เรามีกระบวนการแบบทีละจุด และกระบวนการเหล่านี้ก็ได้สร้างพื้นฐานให้กับข้อโต้แย้งของฉันที่มีต่อเพื่อนที่เคร่งศาสนาของฉัน อย่าเข้าใจผิดว่าประสบการณ์คือเป้าหมายสุดท้าย การเมืองอาจไม่มีวันเกิดขึ้นได้หากไม่มีรัฐ แต่ไม่ได้หมายความว่าอำนาจคือเป้าหมายของมัน เป้าหมายของมันก็คือการค้นพบว่าส่วนรวมสามารถทำอะไรได้บ้าง ไม่ใช่ตัวอำนาจเอง ในทำนองเดียวกัน ในความรัก เป้าหมายก็คือการสัมผัสโลกจากมุมมองของความแตกต่าง ทีละจุด และไม่ใช่แค่เพื่อให้แน่ใจว่าสายพันธุ์ต่างๆ จะสืบพันธุ์ได้ นักศีลธรรมที่คลางแคลงใจจะหาข้อแก้ตัวให้กับการมองโลกในแง่ร้ายของเขาในครอบครัว ซึ่งเป็นหลักฐานว่าในท้ายที่สุด ความรักก็เป็นเพียงอุบายเพื่อให้แน่ใจว่าสายพันธุ์ต่างๆ จะสืบพันธุ์ได้ และอุบายของสังคมเพื่อให้แน่ใจว่าสิทธิพิเศษต่างๆ จะได้รับการสืบทอด แต่ฉันจะไม่ยอมรับข้อเสนอของเขา และฉันจะไม่ยอมรับมุมมองของเบนนาโรค เพื่อนของฉันที่ว่าการสร้างพลังของสองสิ่งที่ยิ่งใหญ่ของความรักเป็นหน้าที่ที่ต้องคุกเข่าต่อความยิ่งใหญ่ของหนึ่งเดียว

แล้วเหตุใดคุณจึงไม่สามารถมองเห็น “การเมืองแห่งความรัก” ได้ เช่นเดียวกับที่ Jacques Derrida ได้สรุปเอาไว้ว่าเป็น “politics of friendship การเมืองแห่งมิตรภาพ”-

ฉันไม่คิดว่าคุณสามารถผสมความรักกับการเมืองเข้าด้วยกันได้ ในความคิดของฉัน “การเมืองแห่งความรัก” เป็นคำที่ไม่มีความหมาย ฉันคิดว่าเมื่อคุณเริ่มพูดว่า “Love one another รักกัน” นั่นอาจนำไปสู่จริยธรรมบางอย่างได้ แต่ไม่สามารถนำไปสู่การเมืองประเภทใดๆ ได้ หลักๆ แล้วเพราะมีคนในวงการการเมืองที่เราไม่ได้รัก... นั่นไม่อาจปฏิเสธได้ ไม่มีใครคาดหวังให้เรารักพวกเขาได้

So unlike love, politics is all about a confrontation between enemies?

การเมืองนั้นต่างจากความรักตรงที่เป็นการเผชิญหน้าระหว่างศัตรูใช่หรือไม่?

คุณรู้ไหมว่า ในความรัก ความแตกต่างที่ไร้ขอบเขตระหว่างบุคคลสองคนนั้น ถือเป็นความแตกต่างที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่ใครๆ ก็จินตนาการได้ เนื่องจากความแตกต่างนั้นไม่มีที่สิ้นสุด แต่การพบปะ การประกาศ และความซื่อสัตย์สามารถเปลี่ยนแปลงสิ่งเหล่านี้ให้กลายเป็นการดำรงอยู่แบบสร้างสรรค์ได้ ไม่มีอะไรในลักษณะนั้นเกิดขึ้นได้ในทางการเมืองในแง่ของความขัดแย้งพื้นฐาน ผลลัพธ์ก็คือ มีศัตรูที่ได้รับการกำหนดไว้อย่างชัดเจน ประเด็นสำคัญในความคิดทางการเมืองคือคำถามเกี่ยวกับศัตรู และเป็นเรื่องยากมากที่จะจัดการกับเรื่องนี้ในปัจจุบัน ส่วนหนึ่งเป็นเพราะกรอบประชาธิปไตยที่เราใช้ดำเนินการอยู่ ประเด็นคือ ศัตรูมีอยู่จริงหรือไม่ ฉันหมายถึง ศัตรูตัวจริง ศัตรูตัวจริงไม่ใช่คนที่คุณยอมจำนนต่อการเห็นตัวเองมีอำนาจเป็นระยะๆ เพราะมีคนจำนวนมากลงคะแนนให้เขา นั่นคือคนที่คุณรู้สึกหงุดหงิดเมื่อเห็นตัวเองเป็นประมุขของรัฐ เพราะคุณต้องการคู่ต่อสู้มากกว่า และคุณจะรอคิวของคุณเป็นเวลาห้าหรือสิบปีหรือมากกว่านั้น ศัตรูเป็นสิ่งอื่น: บุคคลที่คุณจะไม่ยินยอมให้ตัดสินใจในเรื่องใดๆ ที่ส่งผลกระทบต่อตัวคุณเอง ดังนั้น ศัตรูตัวจริงมีอยู่จริงหรือไม่ นั่นควรเป็นจุดเริ่มต้นของเรา

 Love can also be war…

ความรักก็สามารถเป็นสงครามได้…

เราต้องจำไว้ว่า เช่นเดียวกับกระบวนการอื่นๆ ในการค้นหาความจริง กระบวนการแห่งความรักไม่ได้เป็นไปอย่างสงบสุขเสมอไป กระบวนการนี้สามารถนำมาซึ่งการโต้เถียงที่รุนแรง ความทุกข์ทรมานที่แท้จริง และการแยกทางซึ่งเราอาจเอาชนะได้หรือไม่ก็ได้ 

เราควรตระหนักว่านี่เป็นหนึ่งในประสบการณ์ที่เจ็บปวดที่สุดในชีวิตส่วนตัวของบุคคล! นั่นเป็นสาเหตุที่บางคนส่งเสริมการโฆษณาชวนเชื่อเรื่อง “ประกันภัยแบบครอบคลุม” ฉันได้กล่าวไปแล้วว่าผู้คนเสียชีวิตเพราะความรัก มีการฆาตกรรมและการฆ่าตัวตายที่เกิดจากความรัก ในความเป็นจริง ความรักไม่จำเป็นต้องมีสันติภาพมากกว่าการเมืองปฏิวัติในระดับของมันเอง ความจริงไม่ใช่สิ่งที่สร้างขึ้นในสวนกุหลาบ ไม่เคยเลย!  

ความรักมีวาระซ่อนเร้นและความรุนแรงเป็นของตัวเอง แต่ความแตกต่างก็คือ ในทางการเมือง เราต้องเข้าไปเกี่ยวข้องกับศัตรูของเรา ในขณะที่ความรักเป็นเรื่องของละคร ละครภายในที่ซ่อนเร้นซึ่งไม่ได้กำหนดศัตรูจริงๆ แม้ว่าบางครั้งจะทำให้แรงผลักดันในการสร้างตัวตนขัดแย้งกับความแตกต่างก็ตาม ละครในความรักเป็นประสบการณ์ที่คมชัดที่สุดของความขัดแย้งระหว่างตัวตนและความแตกต่าง

 ความรักในฐานะการผจญภัยครั้งพิเศษในการแสวงหาความจริงเกี่ยวกับความแตกต่าง

ความรักก็เหมือนกับกระบวนการอื่นๆ ในการค้นหาความจริง ที่ไม่มีผลประโยชน์ทับซ้อน คุณค่าของความรักอยู่ที่ตัวของมันเองเท่านั้น และอยู่เหนือผลประโยชน์โดยตรงของบุคคลทั้งสองที่เกี่ยวข้อง ความหมายของคำว่า "คอมมิวนิสต์" ไม่ได้เกี่ยวข้องกับความรักโดยตรง อย่างไรก็ตาม คำๆ นี้ทำให้ความรักมีโอกาสใหม่ๆ เกิดขึ้น

“Love what you will never see twice.”

 ในหนังสือ In Praise of Love ของ Alain Badiou เขาพูดถึงความสัมพันธ์ระหว่างการเมืองและความรักในแง่ของการที่ทั้งสองเป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องกับการปฏิวัติและการสร้างความจริงใหม่ในชีวิตมนุษย์

Badiou มองว่าความรักและการเมืองทั้งสองเป็น "เหตุการณ์" (event) ที่มีพลังในการสร้างการเปลี่ยนแปลงทั้งในระดับส่วนบุคคลและสังคม การรักและการมีส่วนร่วมในทางการเมืองต่างเป็นการออกจากสถานะปกติที่เผชิญกับการบิดเบือนความจริงของโลกที่เป็นอยู่

ความรักในเชิงปรัชญาของ Badiou

ในกรอบของ Badiou, ความรักไม่ใช่แค่ความรู้สึกหรืออารมณ์ แต่เป็นกระบวนการทางปรัชญาที่เกี่ยวข้องกับการรับรู้ "ความจริงใหม่" ในโลกของสองคนที่รักกัน ความรักในแง่นี้คือการสร้างโลกใหม่ร่วมกันระหว่างสองบุคคล การรักกันคือการเชื่อมโยงกันในระดับที่ลึกซึ้งและมีความหมายมากกว่าแค่ความพึงพอใจส่วนตัว มันเป็นการเปิดทางให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในตัวเองและในโลก

การเมืองและการสร้างความจริงใหม่

ในทางการเมือง Badiou ก็เชื่อว่าเหตุการณ์ทางการเมือง—เช่น การปฏิวัติ—เป็นสิ่งที่สามารถสร้าง "ความจริงใหม่" ได้เช่นกัน การเมืองในมุมมองของ Badiou ไม่ใช่แค่การจัดการกับอำนาจหรือผลประโยชน์ แต่เป็นการต่อสู้เพื่อการเปลี่ยนแปลงที่แท้จริงของโลกเพื่อให้มันเป็นที่ที่ดีกว่าเดิม ซึ่งคล้ายกับการที่ความรักเปิดทางให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในชีวิตส่วนบุคคล

ความสัมพันธ์ระหว่างการเมืองและความรัก

สิ่งที่ Badiou เชื่อมโยงระหว่างการเมืองและความรักคือการที่ทั้งสองต้องการการเปลี่ยนแปลงที่ลึกซึ้งจาก "สถานะที่เป็นอยู่" (the situation) ไปสู่ "สถานะที่ดีขึ้น" ซึ่งเกี่ยวข้องกับการเปิดเผยความจริงใหม่ที่มีความหมายต่อการดำรงชีวิตมนุษย์ ทั้งสองเป็นการต่อสู้ที่ไม่ใช่แค่เพื่อสิทธิหรือผลประโยชน์ส่วนตัว แต่เพื่อการสร้าง "การเป็นอยู่" ใหม่ที่ดีกว่าเดิม

ในบริบทของการเมือง, Badiou มักวิจารณ์การเมืองที่ครอบงำด้วยแนวทางที่เน้นการประนีประนอมหรือการเจรจาต่อรองที่ทำให้โลกไม่เคยเปลี่ยนแปลงอย่างแท้จริง เขาพูดถึงความจำเป็นในการมีเหตุการณ์ที่สามารถปลดปล่อยโลกจาก "สถานะที่เป็นอยู่" ซึ่งเป็นสิ่งที่ความรักสามารถสอนให้เราเห็นว่าโลกที่เราเคยรู้จักนั้นอาจเปลี่ยนแปลงได้โดยการกระทำร่วมกันและการต่อสู้เพื่อความเป็นธรรมและอุดมการณ์ที่สูงส่ง

สรุป

ในมุมมองของ Badiou, การเมืองและความรักมีความสัมพันธ์ในเชิงลึกเพราะทั้งสองมีคุณสมบัติในการสร้าง "ความจริงใหม่" ที่ท้าทายสถานะที่เป็นอยู่ ความรักเป็นการเปลี่ยนแปลงชีวิตส่วนบุคคลที่อาจนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางสังคม ขณะที่การเมืองเป็นการต่อสู้เพื่อสร้างโลกใหม่ที่ดีกว่าเดิม ทั้งสองเป็นการต่อต้านการยอมรับสิ่งที่มีอยู่ และพร้อมที่จะสร้างความเป็นไปได้ใหม่ๆ เพื่อความก้าวหน้าและความเสมอภาคในสังคม

ตัดแปะโดย เฉลิมชัย เอื้อวิริยะวิทย์